Cảm giác nở rộ, bung tỏa của tháng 5 kéo dài sang tháng 6 khi những khu vườn phát triển mạnh mẽ và tràn đầy sức sống! Khi độ ẩm tăng lên, chúng ta có thể cảm thấy như chính không khí đang đổ mồ hôi, những vùng có nền đất đầm lầy hoặc ao hồ, sẽ cảm nhận thấy rõ rệt khí nồng của đất bốc lên. Chỉ ở ngoài trời vào buổi trưa cũng có thể cảm thấy mệt mỏi nếu không có bãi biển, bể bơi hoặc hồ nước gần đó.
Càng ở trong cái nóng ngột ngạt, chúng ta càng đặc biệt cần phải chống lại sự cám dỗ của máy điều hòa mát lạnh. Sự thay đổi liên tục của nhiệt độ khắc nghiệt sẽ đánh vào cơ thể chúng ta, gây ra những thay đổi sinh học đột ngột, dữ dội khi cơ thể phải vật lộn để thích nghi những thay đổi bất ngờ.
Cơ thể chúng ta cần có thời gian trải nghiệm sự thay đổi dần dần để hiệu chỉnh những thay đổi bên trong cơ thể sao cho phù hợp với môi trường bên ngoài. Một phần của mỗi sự điều chỉnh theo mùa là sự thay đổi tự nhiên trong chế độ ăn uống.
Lạm dụng máy điều hòa mát lạnh sẽ làm xáo trộn các chương trình sinh học tự nhiên này. Nếu bạn sống trong môi trường điều hòa lạnh, bạn sẽ thèm những thức ăn không phù hợp với khí hậu của môi trường bên ngoài.
Tuy nhiên, chúng ta có thể cân bằng cái nóng và niềm vui của tháng 6 bằng một số thay đổi đơn giản về chế độ ăn uống, luyện tập, và lối sống. Dưới đây sẽ là một số lưu ý trong dưỡng sinh tháng 6 theo quan điểm Ayurveda.
> Đọc thêm về Ayurveda:
Khái niệm Thực phẩm và Dinh dưỡng theo Ayurveda – Book Hunter
Ayurveda & Yoga – Những hạn chế trong tiếp cận tại Việt Nam – Book Hunter
Những biến chuyển tâm lý trong tháng 6 theo quan điểm Ayurveda
Tháng 6 là thời gian cao điểm của tim. Với mỗi lần nhiệt độ cơ thể tăng lên một độ, tim sẽ đập thêm 10 nhịp mỗi phút. Mặt đỏ bừng vào mùa hè là dấu hiệu cho thấy tim đang bơm máu cực mạnh để làm mát cơ thể. Hãy cẩn thận để tránh đẩy trái tim rơi vào tình trạng quá tải.
Tháng 6 cũng là tháng của sự táo bạo và dũng cảm. Với tất cả sức nóng của trái tim, mùa hè nuôi dưỡng niềm đam mê, nhiệt tình và niềm vui. Vì vậy, hãy dành một chút thời gian để suy ngẫm trước khi đưa ra quyết định bốc đồng, đặc biệt nếu nó sẽ gây ra hậu quả lớn. Cuồng nhiệt cũng là một cảm xúc liên quan tới tim. Vào những đêm nóng nực và tâm trí vẫn trong trạng thái phấn khích, thì việc ngủ sâu và ngủ ngon là chuyện rất khó.
Cùng với tim, Pitta dosha cũng rất có thể bị kích động bởi sức nóng của mùa hè. Sự tức giận, thất vọng và cáu kỉnh dễ dàng bùng lên khi Pitta quá nóng. Hãy đảm bảo luôn bổ sung nước và ăn uống đúng giờ và tránh các chủ đề gay gắt – đặc biệt là vào khoảng giữa trưa.
Tình trạng cơ thể vào tháng 6
Cái nóng và độ ẩm của đầu mùa hè đặc biệt khó khăn đối với những người thuộc tạng Pitta Kapha. Môi trường bên ngoài oi bức ra sao thì bên trong cơ thể đang trải qua “thời tiết” giống như vậy. Sức nóng và độ ẩm tự nhiên có trong cơ thể người thuộc tạng Pitta và Kapha sẽ khiến cơ thể dễ bị sưng tấy và phù nề vào tháng 6.
Nhiệt làm giãn mạch máu, và gây giữ nước ở người tạng Kapha. Đặc biệt, nhiễm nấm và ký sinh trùng cũng phát triển mạnh trong khí hậu này. Bởi vậy cần chú ý giữ gìn vệ sinh cơ thể và môi trường sống, đảm bảo đồ ăn thức uống được tươi ngon để tránh những vấn đề không đáng có về tiêu hóa.
Tháng sáu thường khiến cơ thể bị mất nước khi thời tiết thực sự nóng lên. Mặc dù có rất nhiều hơi nóng và độ ẩm trong không khí, nhưng mồ hôi dễ dàng đổ ra từ lỗ chân lông khi chúng ta ở trong môi trường nắng nóng. Hãy luôn giữ nước bên người và uống khi cảm thấy khát. Chú ý bổ sung điện giải khi bị mất mồ hôi quá nhiều để tránh môi trường nội môi bị mất cân bằng điện giải. Đừng kìm nén sự thôi thúc uống nước! Một số người cũng lạm dụng điều này và uống nước liên tục cả ngày. Điều này sẽ khiến cơ thể bị úng nước, thận phải làm việc quá sức và làm suy yếu hệ tiêu hóa. Nạp quá nhiều nước sẽ khiến dạ dày bị nặng nề.
Suy kiệt, mất nước, và gan làm việc quá sức có thể khiến chúng ta mất ngủ và đầu óc bồn chồn. Đối với những người tạng Pitta, sức nóng làm gan kiệt quệ hoàn toàn. Gan làm việc quá sức cũng có thể không xử lý được các độ tố bên trong cơ thể. Những độc tố này sau đó được giải phóng qua da, gây phát ban và mụn trứng cá. Hãy giữ gan được mát với các thực phẩm có vị đắng dịu. Rửa mắt, nhỏ nước mắt nhân tạo, và xịt nước hoa hồng lên mặt sẽ gián tiếp giúp làm dịu gan.
Khi mùa hè oi ả, người tạng Kapha có thể cảm thấy uể oải và nặng nề. Các loại thảo mộc lợi tiểu và làm mát như thì là, rau mùi, và trà thì là, dưa hấu, hoa cúc, và bạc hà sẽ có lợi đối với những người tạng Kapha.
Người tạng Vata có nguy cơ mất nước do nhiệt quá cao. Người Vata cần đảm bảo cơ thể được giữ đủ nước và thói quen ôn hòa vào mùa hè, có như vậy thì mới có thể tận hưởng một mùa thu tuyệt vời và không bị cảm cúm.
>> Tìm hiểu thêm về Đồng hồ sinh học theo Ayurveda
Lưu ý trong sinh hoạt
Thật lý tưởng để ăn vào những giờ mát mẻ của sáng sớm và tối muộn. Nên ăn nhẹ nhàng vào bữa trưa, vì đây là thời điểm nóng nhất trong ngày hè. Ăn các bữa dễ tiêu, đơn giản. Ăn nhẹ khi nóng. Quá trình tiêu hóa thực sự thấp nhất vào mùa hè vì phần lớn lượng máu dư thừa phục vụ quá trình tiêu hóa đều được phân bổ cho bề mặt da. Cơ thể hoạt động để đẩy nhiệt ra khỏi lõi về phía tứ chi để giữ mát, do vậy nên để đồ ăn uống nguội trước khi ăn.
Ngoài ra, làm việc và tập luyện quá sức cũng chắc chắn sẽ gây ra kiệt quệ và mất cân bằng hệ thống sâu hơn. Vì vậy, chúng ta nên chỉ tập luyện ở mức vừa phải, đủ để giãn cơ, xả stress, lưu thông khí huyết, không nên tập quá đà. Đặc biệt, cần cân đối thời gian làm việc với thời gian nghỉ ngơi xen kẽ.
Nên đi ngủ trước 11h đêm, nếu bạn thức khuya, đến khi cơ thể chuyển sang pha giờ Pitta, nhiệt bùng lên sẽ khiến bạn rất khó đi vào giấc ngủ nếu chúng ta giữ thói quen ngủ muộn. Ngủ sớm dậy sớm, tập luyện nhẹ nhàng và tắm buổi sáng, ăn bữa sáng khi trời còn mát mẻ, thong thả đi làm, cả ngày tâm tình cũng được nhẹ nhàng vui vẻ theo.
Gợi ý chế độ ăn cho tháng 6 dựa trên nền tảng Ayurveda và dinh dưỡng hiện đại
Vào tháng 6, hãy giữ chế độ ăn uống dễ tiêu, mát mẻ và nhẹ nhàng. Các loại đường đơn như đường có trong trái cây có thể bổ sung cho tình trạng kiệt sức trong mùa hè. Trái cây như chuối giàu magie bổ sung chất điện giải. Quả mọng giúp giải độc cơ thể, thanh nhiệt gan. Dứa, mận, và dưa hấu (ăn cùng cả phần cùi trắng) dùng với lượng vừa phải sẽ giúp giải nhiệt và chống lại chứng viêm tấy do thời tiết nóng.
Đồ uống có vị ngọt, chua và hơi mặn sẽ làm dịu đôi môi khô nẻ của bạn và có thể là một loại dầu dưỡng tuyệt vời trong thời tiết nóng bức. Có thể thử thêm một chút muối, ½ muỗng cà phê đường và một lát chanh vào nước, sau đó, lắc lên để tạo ra một loại nước chanh tự chế giúp bổ sung chất điện giải, phục hồi năng lượng và làm phấn chấn tinh thần khi cái nóng khiến bạn héo hon. Nước dừa đặc biệt giúp hạ nhiệt và là một cách tuyệt vời để bổ sung chất điện giải (nhưng lưu ý không nên uống nước dừa vào buổi tối, tránh lạnh bụng khó tiêu).
Nên nạp các thoại thực phẩm giúp làm se như các loại đậu, quả lựu, và rau sống. Những loại thực phẩm này có thể làm săn chắc và làm mát các mô. Các loại protein dễ tiêu hóa như đậu ngọt, đậu xanh, cá thịt trắng, và quinoa cũng là lựa chọn phù hợp cho tháng 6.
Trào ngược axit thường xảy ra vào thời điểm này trong năm, đặc biệt là vào khoảng giữa trưa khi quá trình tiêu hóa bị suy yếu do nắng nóng. Cách tốt nhất là tránh chất béo nặng và chất đường bột thô làm quá tải quá trình tiêu hóa trong thời tiết nóng. Những thực phẩm béo ngậy sẽ làm tắc nghẽn bạch huyết, gan, và khiến các mô không thoát được nhiệt. Thay vào đó, hãy chọn một lượng nhỏ chất béo làm mát như dầu dừa và bơ.
Tránh vị cay nồng vì nó kích thích tim và máu, vốn đã trở nên trầm trọng hơn do nắng nóng mùa hè. Cũng nên ăn thanh đạm, tránh các loại gia vị mạnh, ngoại trừ hạt thì là, bạch đậu khấu, và rau mùi.
Tránh đồ lên men. Thực phẩm bị chua và hư hỏng nhanh chóng khi thời tiết nắng nóng. Vi khuẩn cũng lên men thức ăn nhanh chóng trong bụng. Các loại thực phẩm kích thích Pitta như rượu và đồ lên men sẽ đặc biệt làm trầm trọng thêm tình trạng pitta vào mùa hè.
Vị chua tự nhiên với lượng vừa đủ (không phải đồ lên men), có thể giúp bạn giải nhiệt vào mùa hè. Một lát chanh trong cốc nước sẽ mở lỗ chân lông và làm giãn các mao mạch trên da, giúp bạn giải phóng nhiệt và giữ mát cơ thể.
Sophia Ngo
