Cuộc tranh luận xung quanh Ngày Quốc tế Yoga không phải là về lợi ích sức khỏe. Đó là về cảnh tượng truyền thông nhân danh sức khỏe khi chi tiêu cho y tế đang bị cắt giảm. Một khía cạnh khác cần quan tâm đó là ngày này mang tính quảng bá các bậc thầy yoga hơn là thúc đẩy việc chăm sóc sức khỏe.
Yoga được cả thế giới công nhận là một lựa chọn đáng mơ ước để duy trì sức khỏe tốt. Tác dụng trị liệu của yoga đã được nhiều người biết đến và chấp nhận. Tuy nhiên, Ngày Quốc tế Yoga, được tổ chức vào ngày 21 tháng 6, lại liên quan tới rất nhiều điều ngoài vấn đề sức khỏe.
Vào ngày 27 tháng 9 năm 2014, Thủ tướng Narendra Modi đã đề xuất tổ chức ngày quốc tế yoga tại Đại Hội Đồng Liên Hợp Quốc. Vào ngày 11 tháng 12 năm 2014, Liên Hợp Quốc đã tuyên bố ngày 21 tháng 6 là Ngày Quốc Tế Yoga. Các nhà chức trách cho biết họ chọn ngày này vì đây là ngày dài nhất trong năm và được coi là quan trọng ở nhiều nơi trên thế giới.
Sự thật là có hai ngày hạ chí (solstice) hoặc ngày có thời gian ánh sáng mặt trời dài nhất trong năm. Ngày đó đối với bán cầu bắc rơi vào khoảng từ ngày 20 đến ngày 22 tháng 6. Cứ mỗi năm thứ tư trong gần một thập kỷ coi ngày 20 tháng 6 là ngày hạ chí ở bán cầu bắc. Các năm 2008 và 2012 thì ngày hạ chí rơi vào ngày 20 tháng 6. Các năm 2016 và 2020 là ngày tiếp theo.
Hạ chí đối với bán cầu nam rơi vào ngày 21 hoặc 22 tháng 12. Vì vậy, chúng ta còn lại một nhóm ngày cho các điểm hạ chí. Theo truyền thống, ngày được quan sát thấy trên khắp thế giới phụ thuộc vào ngày hạ chí dự kiến trong năm nhất định và không nhất thiết phải vào một ngày cố định theo lịch La Mã.
Thế thì, tại sao lại chọn ngày 21 tháng 6?
Tại cuộc họp của Liên Hợp Quốc vào tháng 12 năm 2014, 175 trong số 193 quốc gia đã ủng hộ nghị quyết của Ấn Độ. Nhưng sự nhiệt tình của chính phủ đối với yoga đang phải đối mặt với sự phản đối từ hậu phương. Sự kiện này đã bị chỉ trích là một sự kiện để thúc đẩy chương trình nghị sự cánh hữu của Đảng cầm quyền Bharatiya Janata[1] (BJP).
Cần lưu ý rằng ngày 21 tháng 6 là ngày kỷ niệm ngày mất của Keshav Baliram Hedgewar, người sáng lập tổ chức cánh hữu Hindu Rashtriya Swayamsevak Sangh (RSS)[2]. Hedgewar mất năm 1940.
Ai cũng biết rằng Thủ tướng Modi bắt đầu sự nghiệp của mình với RSS, tổ chức tư tưởng của đảng cầm quyền BJP, ở tuổi 19. Trở thành một thực tập sinh vào năm 1972, Modi tiếp tục được công nhận về kỹ năng tổ chức của mình và giành được chức vụ chính trị đầu tiên với tư cách là tổng thư ký của BJP ở Gujarat vào năm 1987. Sự thăng tiến của ông với tư cách là một chính trị gia sau đó đã được mọi người công nhận.
Lựa chọn của những ẩn dụ
Vào ngày 17 tháng 6 năm 2015, Bộ AYUSH[3] (Bộ Y học cổ truyền, Yoga và Liệu pháp trị liệu tự nhiên) đã phát hành một cuốn sách có tựa đề “Yoga and Islam (Yoga và Hồi giáo)”. Thông cáo báo chí chính thức nêu rõ, “Cuốn sách chỉ rõ rằng yoga không liên quan gì đến tôn giáo và được chấp nhận rộng rãi.”
Tuy nhiên, hình ảnh được sử dụng bởi các cơ quan chính phủ khác nhau lại cho thấy điều ngược lại. Tiêu đề trên Twitter của Bộ Ngoại giao, @IndianDiplomacy, vào ngày 18/6/2015 có ba nhân vật nổi tiếng — người sáng lập yoga nhà hiền triết vĩ đại Patanjali, người đề xướng yoga vào thế kỷ 20 B.K.S.Iyengar và Swami Vivekananda. Mặc dù mối liên hệ của họ với yoga và thiền được nhiều người biết đến, nhưng các nhà chức trách Ấn Độ đã bỏ qua việc nêu bật những điểm nổi bật từ các tôn giáo khác, ngay cả những tôn giáo ra đời từ Ấn Độ giáo.
“Chính phủ này được biết đến với việc tạo ra sự nhầm lẫn, đặc biệt là giữa huyền thoại và lịch sử. Nó phụ thuộc vào việc thúc đẩy Ấn Độ giáo của người Bà La Môn (Brahmin[4]). Chúng ta phải xem lễ kỷ niệm Ngày Yoga trong bối cảnh đó,” Mohan Rao, khoa y học xã hội tại Đại học Jawaharlal Nehru (JNU), Delhi cho biết.
Những người khác đã bày tỏ lo lắng về cảnh tượng trên các phương tiện truyền thông, khi điều cần thiết hiện giờ là dành cho và tập trung vào các vấn đề liên quan đến sức khỏe trong nước. Một bản kiến nghị do Ayesha Kidwai, khoa ngôn ngữ học tại JNU, bắt đầu vào ngày 18/6/2015, đặt ra câu hỏi về việc bắt buộc tổ chức lễ kỷ niệm Ngày Quốc tế Yoga đối với các quan chức chính phủ và trường học.
“Chúng tôi (nhiều người trong số những người từ lâu đã mang ơn yoga và pranayama (thở điều tức) vì tác dụng trị liệu của phương pháp này) lo ngại bởi sự cưỡng chế mang tính trung ương, thúc đẩy các chỉ thị do Chính phủ hiện tại ban hành, cụ thể là về việc được ghi nhận trong Sách kỷ lục Guinness thông qua việc thể hiện sức mạnh số lượng. Chúng tôi thậm chí còn lo lắng hơn về lệnh của chính phủ yêu cầu giáo viên, nhân viên trường đại học và sinh viên biểu diễn yoga ở nơi công cộng vào ngày 21 tháng 6, và xem đây là một hành vi cưỡng ép, có nghĩa là lạm dụng quyền lực nhà nước”, trích dẫn đoạn đầu của bản kiến nghị ở trên change.org.
Đi sâu vào những người như Baba Ramdev và Sri Sri Sri Ravi Shankar, bản kiến nghị cho biết thêm, “Thật không may là chính phủ quốc gia đang huy động quá nhiều nỗ lực, nguồn lực và con người cho một cảnh tượng chỉ diễn ra một lần mà không có bất kỳ kế hoạch dài hạn nào vì hoặc đầu tư cho sức khỏe và hạnh phúc của người dân.” Bản kiến nghị cáo buộc rằng ngày này đã trở thành một quảng cáo chiêu sinh của các chuyên gia/bậc thầy/đạo sư yoga, những người đã tích lũy được sự giàu có bằng cách bán yoga và thiền.
Ngay cả những giáo viên yoga ít được biết đến cũng đã tìm thấy cơ hội cho các quảng cáo của họ. Select Citywalk, một trung tâm mua sắm sang trọng ở Nam Delhi, đã tổ chức các buổi tập yoga với một đạo sư tên là H.H.Yogiraj Dr Om Prakash ji Maharaj vào ngày 21/6/2015.
Có vẻ như đã đến ngày giải vây cho taxi Ola, một dịch vụ taxi dựa trên ứng dụng di động vướng vào các vấn đề pháp lý về an toàn của phụ nữ. Đó là, yêu cầu mọi người tham gia một cuộc rút thăm may mắn, người chiến thắng sẽ được đi miễn phí đến một buổi tập yoga miễn phí.
“Điều này không có gì đáng ngạc nhiên. Chính phủ thậm chí còn không quan tâm đến các quyền dân chủ cơ bản như nghỉ lễ vào Chủ nhật. Năm ngoái, họ đã tổ chức ngày lễ quản lý vào ngày 25 tháng 12. Ai lại không biết đó là lễ Giáng sinh, một lễ hội quan trọng của những người theo đạo Thiên chúa? Đó còn là một ngày Chủ nhật,” Shabnam Hashmi, nhà hoạt động và xã hội, cho biết.
Nguồn: Jyotsna Singh – Why International Yoga Day is no cause for celebration in India (downtoearth.org.in)
Dịch: Sophia Ngo
Chú thích
[1] Đảng Bharatiya Janata viết tắt là BJP hay còn gọi là Đảng Nhân dân Ấn Độ là một chính đảng cánh hữu đối lập ở Ấn Độ của người Hindu và giành thắng lợi lớn trong cuộc Tổng tuyển cử Ấn Độ, 2014 để thành lập Chính phủ do ông Narendra Modi làm thủ tướng. Mục tiêu của đảng là tập trung vào các vấn đề kinh tế và thương mại, không chú trọng các vấn đề xã hội và tôn giáo. (ND)
[2] Hedgewar đã chỉ trích xã hội Ấn Độ giáo và sự suy thoái của nó qua nhiều thế kỷ với các tập tục lạc hậu và lỗi thời. Ông cho rằng tổ chức RSS phải hoàn toàn dành cho việc xây dựng những người đàn ông có tư cách và đáng được cả thế giới tôn trọng. (ND)
[3] Bộ Ayush, một Bộ của Chính phủ Ấn Độ, chịu trách nhiệm phát triển giáo dục, nghiên cứu và truyền bá các hệ thống y học bản địa và thay thế ở Ấn Độ. Ayush là một cái tên được đặt ra từ tên của các hệ thống chăm sóc sức khỏe thay thế được bộ quản lý: Ayurveda, Yoga & bệnh tự nhiên, Unani, Siddha và Vi lượng đồng căn (Ayurveda, Yoga & naturopathy, Unani, Siddha, and Homeopathy). (ND)
[4] Bà La Môn (Bramin) là đẳng cấp cao nhất trong bốn đẳng cấp chính của xã hội Ấn Độ truyền thống, chịu trách nhiệm điều hành các nghi thức tôn giáo và nghiên cứu và giảng dạy kinh Veda. (ND)
