Home Đọc CHỦ NGHĨA LÃNG MẠN (ROMANTICISM) TRONG VĂN CHƯƠNG

CHỦ NGHĨA LÃNG MẠN (ROMANTICISM) TRONG VĂN CHƯƠNG

Minh Phi

08/10/2019

Chủ nghĩa lãng mạn là một trường phái, hay nói cụ thể hơn là thái độ và thiên hướng sáng tác đặc trưng của nhiều tác phẩm nghệ thuật như văn học, hội họa, âm nhạc, kiến trúc, phê bình, nghiên cứu lịch sử ở phương Tây trong khoảng thời gian từ thế kỷ 18 đến giữa thế kỷ 19. Chủ nghĩa lãng mạn có thể được coi là sự chối bỏ các giới luật, sự hài hòa, tiết chế, lý tưởng hóa và tính hợp lý mà chủ nghĩa cổ điển đặt ra. Ngoài ra, chủ nghĩa lãng mạn có thể được coi như một cách phản ứng chống lại phong trào Khai Sáng và chủ nghĩa duy lý, chủ nghĩa duy vật diễn ra trong thế kỷ 18. Các tác phẩm lãng mạn thường phản ánh mạnh mẽ đặc tính cá nhân, trí tưởng tượng, cảm hứng, sự siêu việt, sự phiêu lưu thậm chí vượt ra khỏi tính hợp lý.

Thái độ đặc thù của chủ nghĩa Lãng mạn bao gồm: đi sâu vào vẻ đẹp thiên nhiên, đánh giá cao cảm xúc và cảm giác hơn lý trí, những biến đổi tâm lý và sự khám phá nhân cách con người, những đam mê của thiên tài và anh hùng, những đấu tranh nội tâm. Chủ nghĩa lãng mạn đề cao sự sáng tạo của nghệ sĩ và khuyến khích việc bất tuân các quy tắc, vươn tới con người cao cả hơn về mặt tinh thần. Các tác phẩm lãng mạn cho phép sự xuất hiện của các ám ảnh thuộc văn hóa dân gia, sự đa dạng của các văn hóa ở các chủng tộc khác biệt, những hình mẫu người kỳ lạ, những điều huyền bí, kỳ dị, quái dị. Bởi thế, Chủ nghĩa Lãng mạn hay bị quy là mang tính Satanic.

Trong văn chương, các yếu tố lãng mạn đã có từ thế kỷ 18, mà chúng ta được biết với thuật ngữ “Tiền lãng mạn” (Pre-Romanticism). Tương tự như vậy, một phong trào có tên là Phong trào Lãng mạn đã xuất hiện từ thời Trung cổ. Các tác phẩm Tiền Lãng mạn thường có xu hướng kể một câu chuyện tình hoặc một bản ballad về một cuộc phiêu lưu nhấn mạnh vào chủ nghĩa anh hùng cá nhân. Những yếu tố này có thể tìm thấy trong các tác phẩm thuộc thời kỳ Tân Cổ điển tại Pháp.

Chủ nghĩa lãng mạn trong văn chương chỉ thực sự bắt đầu tại Anh vào những năm 1790s với Những bản Ballad trữ tình của William Wordsworth và Samuel Taylo Coleridge. Trong “Lời tựa” của tập “Bllad Lyrical” xuất bản lần thứ hai (1800), Wordsworth đã mô tả thơ như là “sự tràn lan tự phát của cảm xúc mạnh mẽ.” Điều này đã trở thành tuyên ngôn của phong trào lãng mạn tiếng Anh trong thơ. Tiếp sau đó là William Blake với những tác phẩm thơ nhuốm màu sắc siêu nhiên, huyền bí. Tương tự như ở Anh với trường hợp William Blake, phong trào lãng mạn Đức đi vào vấn đề siêu nhiên, huyền bí, tiềm thức với rất nhiều các tài năng như Friedrich Hölderlin, thời kỳ đầu của Johann Wolfgang von Goethe, và Friedrich Schelling… Các tác giả lãng mạn Pháp nhuốm màu lý tưởng hóa dựa trên các tác phẩm mang tính lịch sử với các triết lý mà họ chịu ảnh hưởng, như Vicomte de Chateaubriand và Mé de Staël. Đây chính là giai đoạn đầu tiên của Chủ nghĩa lãng mạn.

Giai đoạn thứ hai của Chủ nghĩa lãng mạn kéo dài từ 1805 đến 1830 với sự lên ngôi của chủ nghĩa dân tộc và nguồn gốc quốc gia. Lúc này, các tác giả bắt đầu thu thập và bắt chước văn hóa dân gian, các bản ballad, thơ ca, âm nhạc dân gian đã bị bỏ qua trong thời Trung Cổ và Phục Hưng. Thậm chí, việc tái hiện lịch sử không quan trọng bằng việc tạo ra các hư cấu lịch sử. Tác giả Anh điển hình cho xu hướng này là Sir Walter Scott mà nổi tiếng nhất là tác phẩm “Ivanhoe”. Sir Walter Scott thường được coi là người đã phát minh ra tiểu thuyết dã sử. Cũng trong khoảng thời gian này, các nhà thơ Anh lãng mạn cũng đạt đến đỉnh cao với John Keats, Lord Byron và Percy Bysshe Shelley. Trong giai đoạn này, xu hướng đối phó với sự siêu nhiên, những thứ khủng khiếp và rùng rợn cũng lên ngôi mà nổi bật là “Frankenstein” của Mary Shelley và tác phẩm “Marquis de Sade” của C.R Maturin. Trong khoảng thời gian này, ở Mỹ xuất hiện cây bút Edgar Allan Poe, nhà thơ và nhà văn Mỹ, chuyên viết các truyện ngắn kinh dị và các bài thơ nhuốm màu kỳ ảo.

Đến những năm 1820s, Chủ nghĩa lãng mạn đã mở rộng và ảnh hưởng đến phong cách văn chương của hầu hết Châu Âu. Càng về sau, phong trào càng ít sự đa dạng trong hình thức thể hiện mà đi sâu hơn vào việc khám phá các di sản văn hóa và lịch sử các quốc gia, sự đam mê, sự đấu tranh với các cây bút như Thomas De Quincey, William Hazlitt, và các chị em Brontë ở Anh; Victor Hugo, Alfred de Vigny, Alphonse de Lamartine, Alfred de Musset, Stendhal, Prosper Mérimée, Alexandre Dumas (Dumas Père) và Théophile Gautier ở Pháp; Alessandro Manzoni và Giacomo Leopardi ở Ý; Aleksandr Pushkin và Mikhail Lermontov ở Nga; José de Espronceda và Ángel de Saavedra ở Tây Ban Nha; Adam Mickiewicz ở Ba Lan; và gần như tất cả các nhà văn quan trọng trong Chiến tranh Nội chiến Hoa Kỳ.

Khái niệm “Romanticism” có gốc từ khái niệm “Romance”. Vào thế kỷ 13, “Romance” có nghĩa là “Một câu chuyện được viết hoặc đọc về những cuộc phiêu lưu của một hiệp sĩ, anh hùng”. Chỉ đến năm 1660, khái niệm này mới bị chuyển thành “một câu chuyện tình yêu”, nhưng đến năm 1801 thì tính chất mạo hiểm lại quay trở lại, rồi sau đó lại biến nghĩa thành “tình yêu” vào năm 1916. Như vậy, nếu chúng ta hiểu “Romance” chỉ gắn liền với câu chuyện tình yêu như cách hiểu thông dụng hiện nay, ta sẽ hiểu sai về Romanticism (Chủ nghĩa lãng mạn).

Minh Phi chuyển dịch (đã diễn đạt lại để phù hợp hơn với văn phong Việt)

Nguồn: Britannica và Etymonline

Học viên lớp Tự học tiếng Anh nghiêm túc

Các lý thuyết phê bình của Edgar Allan Poe

Edgar Allan Poe được coi là nhà phê bình văn học lớn đầu tiên của Mỹ hoặc ít nhất là nhà văn lớn đầu tiên ở Mỹ viết một cách nghiêm túc về phê bình, lý thuyết sáng tác và các nguyên tắc của nghệ thuật sáng tạo. Ông cũng là người đầu tiên đặt ra một bộ nguyên tắc nhất quán để nêu lên những gì ông cho là có thể chấp nhận được và những gì về cơ bản là không thể chấp

Minh Hiền

29/01/2024

Văn chương tồn tại vì điều gì?

Một trong những điều khó chịu hơn cả, nhưng lại rất căn bản, về con người đó là chúng ta không hiểu lắm về bản thân mình. Một khía cạnh của tâm trí chúng ta thường không thấu rõ về những gì đang diễn ra của phần còn lại vốn đang giận dữ, lo âu hay tìm kiếm điều gì đó. Chúng ta mắc phải rất nhiều lỗi lầm bởi mặc cảm vô minh này bủa vây. Đây chính là điều văn chương có thể

Vũ Minh

30/03/2017
Xem

“Dead Poets Society” – Thi ca, tự do và niềm đam mê

Tôi xem “Dead Poets Society” (Tên Việt: “Cộng đồng những nhà thơ chết”, “Hội thi nhân quá cố”, “Cộng đồng thi sĩ quá cố”) cách đây 5 năm. Lúc ấy, tôi đã chán nản với văn chương, bởi nghĩ thầm “Thời nay ai mà đọc văn chương” nữa và nghĩ rằng có lẽ mình nên chấm dứt con đường ấy của mình. Thế nhưng,  tình cờ, bật TV lên trong một ngày  nhạt nhẽo, tôi đã gặp bộ phim này với gương mặt của người

Ham muốn được viết hay mất mát của văn chương

Chưa thời đại nào lại có nhiều người nung nấu hoài bão cháy bỏng được trở thành nhà văn như ngày nay. Khát khao được cho ra đời một cuốn sách – có thể là một cuốn tiểu thuyết, hoặc một tự truyện – gần như đang là một trong những nguyện vọng lớn nhất của con người đương đại. Chuyện này - ở một mặt nào đó - là một bước tiến lớn đáng hoan nghênh, nó là một hệ quả của việc chữ

Minh Hùng

20/08/2018

“Lửa Thiêng” của Huy Cận – “Mang mang thiên cổ sầu”

"Một chiếc linh hồn nhỏ Mang mang thiên cổ sầu Những nàng tiên dần chết Mơ mộng thuở xưa đâu" (Trích "Ê chề" - Huy Cận) "Mang mang thiên cổ sầu" là cảm hứng xuyên suốt trong tập thơ "Lửa thiêng" của Huy Cận. Không dục tính, không điên rồ đập phá, chỉ một cảm giác mênh mang không thể diễn tả. Một nỗi buồn phảng phất từ ngàn xưa trong tiền kiếp xa xôi. Mặc dù Đinh Hùng nhắc đến tiền kiếp rất nhiều,