Một báo cáo mới cảnh báo hàng triệu sinh mạng có thể gặp rủi ro vì các loài thực vật cung cấp cơ sở cho hơn một nửa số thuốc kê đơn phải đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng.
Tổ chức Bảo tồn Vườn Bách thảo Quốc tế (BGCI) cho biết: Việc mất cây cối và những cây cung cấp thuốc tự nhiên có thể gây ra một cuộc khủng hoảng chăm sóc sức khỏe toàn cầu.
Các phương pháp chữa trị tiềm năng đối với một số căn bệnh nguy hiểm nhất trên thế giới – bao gồm cả bệnh ung thư hiện chưa thể điều trị – có thể bị mất nếu vấn đề không được kiểm tra.
Trong báo cáo của mình, BGCI có trụ sở tại London, tổ chức liên kết các vườn thực vật ở 120 quốc gia, kêu gọi hành động khẩn cấp để giúp đảm bảo tương lai của việc chăm sóc sức khỏe trên toàn thế giới.
Báo cáo cho biết 70% tất cả các loại thuốc mới được phát triển ở Hoa Kỳ, thị trường dược phẩm lớn nhất và giàu có nhất thế giới, có nguồn gốc từ các nguồn tự nhiên và bất chấp những tiến bộ khoa học lớn, sức khỏe con người vẫn phụ thuộc hoàn toàn vào vương quốc thực vật.
Sara Oldfield, Tổng thư ký của BGCI, cho biết: “Chúng ta đang sử dụng nhiều loại thuốc tự nhiên trên thế giới và lãng phí tiềm năng phát triển các phương pháp chữa bệnh mới. Tuy nhiên, hoàn toàn có thể ngăn chặn sự tuyệt chủng của thực vật”.
Các nhà khoa học đã dự đoán rằng hóa sinh sẽ cho phép hầu hết các loại thuốc được sản xuất tổng hợp trong phòng thí nghiệm nhưng trong nhiều trường hợp, nó đã được chứng minh là không thể tái tạo các hợp chất có lợi được tìm thấy trong thực vật.
Báo cáo trích dẫn một ví dụ về loại thuốc điều trị ung thư được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới, Paclitaxel, được chiết xuất từ vỏ của một số loài cây thủy tùng. Cấu trúc hóa học phức tạp và chức năng sinh học của nó cho đến nay vẫn chưa thể sản xuất nhân tạo.
Cho đến gần đây, trung bình cần 6 cây để tạo ra một liều duy nhất dẫn đến sự tàn lụi của các quần thể thủy tùng hoang dã trên khắp thế giới. Ở tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, nơi từng nổi tiếng với những khu rừng thủy tùng, 80% đã bị phá hủy trong vòng 3 năm.
“Sự suy giảm nghiêm trọng của một loạt các loài thủy tùng, làm nổi bật cuộc khủng hoảng tuyệt chủng toàn cầu mà các loài cây thuốc đang phải đối mặt.” Sara Oldfield nói.
Các nước nghèo hơn sẽ đặc biệt bị ảnh hưởng nặng nề nếu cây cối và thực vật tiếp tục bị tàn phá với tốc độ hiện tại. Tổ chức Y tế Thế giới ước tính rằng 5,3 tỷ người – 80% dân số toàn cầu – dựa vào y học thực vật truyền thống như một hình thức chăm sóc sức khỏe chính và trong nhiều trường hợp, việc thu hái và bán các loại cây này là hình thức sinh kế duy nhất của họ.
Nhưng báo cáo cho biết đó là ở những vùng nông thôn nghèo nàn, nơi cây cối và thực vật bị đe dọa nhiều nhất.
Tác giả của báo cáo Belinda Hawkins cho biết: “Việc mất cây thuốc trên thế giới có thể không phải lúc nào cũng được cộng đồng quan tâm hàng đầu, tuy nhiên không phải là quá lời khi nói rằng nếu sự suy giảm nhanh chóng của những loài này không được ngăn chặn, nó có thể gây mất ổn định. tương lai của chăm sóc sức khỏe toàn cầu, đặt nhiều triệu mạng sống vào tình trạng nguy hiểm.”
BGCI đã dựa trên công việc của một số nhà thực vật học, nhà bảo tồn, chuyên gia chăm sóc sức khỏe và người chữa bệnh truyền thống hàng đầu thế giới để xác định loài cây thuốc nào có nguy cơ cao nhất và những bước cần thiết để cứu chúng.
“Báo cáo của chúng tôi kêu gọi các nỗ lực phối hợp bảo tồn toàn cầu để cứu các cây thuốc liên quan tới các cộng đồng địa phương và dựa trên các kỹ năng và chuyên môn của các vườn thực vật đã tham gia vào nghiên cứu cây thuốc kể từ khi thành lập lần đầu tiên cách đây 500 năm.” Sara Oldfield nói.
Một số loài thực vật có nguy cơ
Hoodia – (Hoodia gordonii)
Xuất xứ: Namibia
- Được sử dụng trong nhiều thế kỷ bởi San Bushmen của Namibia để ngăn chặn nạn đói trong những chuyến đi săn dài ngày.
- Loài thực vật này đã thu hút sự quan tâm về khả năng ngăn chặn sự thèm ăn và đang được nghiên cứu như một vũ khí quan trọng trong cuộc chiến chống béo phì.
- Britney Spears đã dùng dưới dạng kẹo mút như một phần trong nỗ lực giảm cân của cô ấy.
Với việc những gã khổng lồ dược phẩm như Pfizer đã bày tỏ sự quan tâm đến các đặc tính ngăn chặn sự thèm ăn của thực vật, đã có một sự bùng nổ đầu cơ sử dụng nó như một loại thuốc giảm cân ‘thần kỳ’.
Kết quả là một lượng lớn thực vật đã bị tách khỏi tự nhiên, làm tàn lụi toàn bộ quần thể. Lợi ích là cho đến khi các đặc tính của nó được chứng minh, rất ít người sẽ đầu tư vào việc trồng loài này như một loại cây thương mại, nhưng các nhà khoa học lo ngại rằng vào thời điểm điều này được thiết lập chắc chắn các loài thực vật có thể đang đứng trước bờ vực tuyệt chủng.
Hou Po – (Magnolia officinalis) – Cây mộc lan
Xuất xứ: Tây Nam Trung Quốc
- Chứa Honokiol, một chất hóa học đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc điều trị các bệnh ung thư chưa thể điều trị trước đây.
- Honokiol cũng giúp làm mềm các mạch máu, do đó ngăn chặn sự khởi phát của các bệnh tim mạch chính.
- Cũng được sử dụng để điều trị chứng sa sút trí tuệ do tuổi già, bằng cách cải thiện lưu lượng máu lên não.
Một trong những loài thực vật có hoa cổ xưa nhất, khủng long đã từng đi giữa những lùm cây hoa mộc lan. Tuy nhiên, mặc dù thường được coi là loài mà tất cả các loài hoa ngày nay phát triển, một nửa số loài hoa mộc lan trên thế giới hiện đang bị đe dọa tuyệt chủng.
Vỏ từ một số loài khác nhau đã được sử dụng trong y học cổ truyền Trung Quốc lên đến 5.000 năm, nơi nó được coi là một trong những loại thảo mộc trị liệu quan trọng nhất. Nó có tác dụng chống oxy hóa, mạnh hơn gấp 1.000 lần so với Vitamin E, đã được chứng minh là có thể đảo ngược thành công bệnh tim mạch, làm chậm sự khởi phát của chứng sa sút trí tuệ do tuổi già và thậm chí còn hứa hẹn điều trị nhiều loại ung thư trước đây không thể điều trị được.
Chiết xuất vỏ cây mộc lan cũng có tác dụng chống vi khuẩn mạnh mẽ, và khi được thêm vào kẹo cao su sẽ tiêu diệt 63% vi khuẩn gây hôi miệng, so với tinh dầu bạc hà được sử dụng truyền thống, chỉ giết chết 3,5%.
Đông trùng hạ thảo – (Cordyceps sinensis)
Xuất xứ: Trung Quốc và Bhuta
- Một trong những loài quan trọng nhất trong y học cổ truyền Trung Quốc, chất chiết xuất từ Đông trùng hạ thảo đã được chứng minh là có khả năng nâng cao khả năng vận chuyển oxy của máu.
- Đông trùng hạ thảo đã được sử dụng để giảm đáng kể thời gian của các vận động viên chạy đường dài Trung Quốc, đến mức dẫn tới những nghi ngờ sử dụng ma túy.
- Khả năng tương tự này đã được chứng minh là có thể làm chậm lại sự suy giảm trong vận động hiếu khí và mức năng lượng có liên quan đến tuổi già.
Đông trùng hạ thảo là một loại nấm ký sinh, phát triển trong cơ thể của nhiều loài côn trùng và ấu trùng côn trùng khác nhau ở vùng lãnh nguyên của Cao nguyên Tây Tạng. Một khi bị nhiễm bào tử nấm, cơ thể côn trùng bị nấm phân nhánh lấp đầy từ từ. Sau đó, quả thể sẽ phát nổ ra khỏi đầu, giống như thứ gì đó trong phim khoa học viễn tưởng, để phân phối bào tử của nó vào vật chủ mới.
Việc thu hái quá nhiều đã làm giảm đáng kể quần thể Đông trùng hạ thảo ở Cao nguyên Tây Tạng, với những ảnh hưởng của nó ngày càng rõ ràng đối với cảnh quan của hệ sinh thái mong manh này.
Cây Nghệ tây mùa thu (Colchicum autumnale)
Xuất xứ: Châu Âu và Bắc Phi
- Được sử dụng như một chất độc của sát thủ ở Hy Lạp cổ đại.
- Có ý nghĩa quan trọng đối với nhiều nỗ lực nhân giống cây trồng, có khả năng làm cho cây lai vô sinh có khả năng sinh sản.
- Được ghi nhận là đã chữa khỏi bệnh bạch cầu thành công.
- Một trong số ít phương pháp điều trị tự nhiên hiệu quả cho bệnh gút.
Vào giữa tháng 9, các bãi cỏ công viên trên khắp đất nước được điểm xuyết bởi những bông hoa màu hồng mỏng manh, là khi Nghệ Tây Mùa Thu nở rộ.
Tuy nhiên, ít người nhận ra nó là một trong những chất độc chết người nhất của thế giới cổ đại. Người Ottoman, người La Mã và người Hy Lạp đều sử dụng chiết xuất từ rễ cây như một chất độc động vật, với một số nguồn cho rằng nó được sử dụng rộng rãi trong chiến tranh – ví dụ như đầu độc giếng. Với liều lượng nhỏ hơn, nó có nhiều công dụng điều trị khác nhau, bao gồm điều trị bệnh gút và bệnh bạch cầu.
Có lẽ bí mật đáng ngạc nhiên nhất của nó là nó là chìa khóa cho nhiều nỗ lực nhân giống cây trồng hiện đại. Cùng một chất chịu trách nhiệm về độc tính của nó cũng có khả năng đáng chú ý là làm cho các giống lai vô sinh được chăm sóc kỹ càng có khả năng sinh sản cao trở lại, hoạt động bằng cách tăng gấp đôi số lượng nhiễm sắc thể.
Tuy nhiên, những cánh hoa tuyệt đẹp của khi Nghệ Tây Mùa Thu có thể chứng minh sự tàn lụi của nó, vì nó đang bị đe dọa nghiêm trọng từ việc thu hoạch quá mức do buôn bán làm vườn và mất môi trường sống.
Thủy tùng Trung Quốc (Taxus wallichiana)
Xuất xứ: Tây Nam Trung Quốc
- Nguồn cung cấp thuốc chống ung thư phổ biến nhất thế giới.
- Linh thiêng đối với người Celt, như cây của sự sống vĩnh cửu.
- Nghịch lý là tất cả các bộ phận của cây cũng có chất độc chết người.
- Shakespeare, Keats, Wordsworth, Tolkein, Agatha Christie và JK Rowling đã hát ca ngợi nó.
Người Celt cổ đại trồng thủy tùng trong các nghĩa địa và chôn cành của nó cùng với người chết, họ tin rằng nó có sức mạnh ban cho cuộc sống vĩnh cửu. Nhiều cây trong số này vẫn còn tồn tại trong các nhà thờ được xây dựng trực tiếp trên đỉnh của các địa điểm cổ của người Celt, và hiện được coi là một trong những cây cổ nhất ở châu Âu, với ước tính gần 2.000 năm tuổi.
Một hợp chất chiết xuất từ thủy tùng đang dẫn đầu cuộc chiến chống lại ung thư vú, buồng trứng và ung thư phổi. Taxol, được tìm thấy trong lá và vỏ cây thủy tùng là thành phần quan trọng trong nhiều hóa trị liệu.
Tuy nhiên, kể từ khi phát hiện ra chất này vào những năm 1960, một số loài thủy tùng đã có sự suy giảm nghiêm trọng. Cần vỏ của 6 cây cho một liều thuốc duy nhất, việc chặt hạ những cây này trên toàn cầu để lấy chiết xuất làm thuốc đã khiến nhiều loài đứng trước bờ vực tuyệt chủng.
Nguồn: Paul Eccleston – The Telegraph
Dịch: Sophia Ngo
