Thị trường sách Việt trong tháng 6 năm 2022 mang đến những đầu sách mà những người yêu và thích tìm hiểu về nghệ thuật không nên bỏ qua. Bạn đọc sẽ được biết tới một chứng bệnh khiến người ta say mê âm nhạc, hay được tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiệp của những nhân vật có tiếng như: Fryderyk Chopin, Picasso, Michelangelo.
Bên cạnh đó, trong tháng 6 ta vẫn được đều đặn tiếp cận với sách sử, về tổng quan nhưng quá đỗi chân thực của Thế chiến lần hai hay về sự kiện “Thất thủ kinh đô” năm 1885 – đánh dấu mốc thời gian nước ta đánh mất chủ quyền kéo dài hơn nửa thế kỷ.
Mời các bạn cùng tìm đọc thêm những đầu sách phía dưới:
1. NHỮNG KẺ CUỒNG NHẠC MUSICOPHILIA – TALES OF MUSIC AND THE BRAIN – Oliver Sacks
Nguồn: Nhã Nam
Musicophilia là một chứng bệnh “lạ”, những người mắc nó trở nên say mê âm nhạc tột độ. Họ sống, thở trong bầu không khí âm nhạc, như thể bị âm nhạc chiếm hữu linh hồn, như thể trong tâm hồn họ đầy nhạc tính, chỉ chực chờ để “bật lên”.
Từ các ca có triệu chứng trên, đột khởi hay vốn có, nhưng điểm chung ở họ là đều mắc những căn bệnh bẩm sinh liên quan đến thần kinh hoặc từng trải qua những tai nạn ảnh hưởng đến não bộ – Oliver Sacks đưa chúng ta bước vào thế giới của mối liên hệ giữa âm nhạc và não bộ: vùng não nào đóng vai trò trong việc chi phối sự cuồng mê nhạc; những căn bệnh, tai nạn ảnh hưởng đến vùng não này lại khiến vùng não kia đột ngột trở nên thích thú âm nhạc ra sao.
Song song với những lý giải khoa học, tác giả không quên kể cho chúng ta nghe những câu chuyện đầy nhân văn về sự đổi thay trong cuộc đời của những người vốn không tha thiết gì âm nhạc bỗng đột ngột đắm chìm vào thế giới trầm bổng đó, và về sự cứu rỗi mà âm nhạc đã mang đến cho những người vốn say mê nó từ thuở họ còn khỏe mạnh, minh mẫn.
Có lẽ, với những người mắc chứng Musicophilia, âm nhạc như một thuật nhớ “đi tìm thời gian đã mất”, khơi gợi những tình cảm và liên tưởng đã bị quên lãng từ lâu, cho người bệnh phương tiện tiếp cận các tâm trạng và ký ức, những suy nghĩ và thế giới dường như đã mất hoàn toàn.
2. ĐÁM TRẺ NHIỄU VĂN HÓA – Ngọc (Bi) Nguyễn
Nguồn: Nhã Nam
Sinh ra ở Moscow bởi bố mẹ người Việt Nam nhưng lại tin rằng mình có phần nào đó là người Xô viết, chuyển về Hà Nội khi lên 3 và vào học trường Quốc tế Pháp dưới sự ủng hộ của ông bà, 15 tuổi rời Việt Nam sang Mỹ để học tại một trường nội trú ở tiểu bang Connecticut, câu hỏi mà Ngọc Nguyễn, cũng như những đứa trẻ nhiễu văn hóa khác, cảm thấy khó trả lời nhất là “Bạn đến từ đâu?”. Vượt lên trên một cuốn nhật ký cá nhân, Đám trẻ nhiễu văn hóa đặt ra những vấn đề nhân văn trong xã hội toàn cầu hóa đầy dịch chuyển. Mục đích cuối cùng của những suy tư và tìm tòi ấy không phải là một câu trả lời chính xác về danh tính, mà là cách để chấp nhận bản thân và tìm cho mình một nơi đề thuộc về.
Một món quà gửi tặng những người đã và đang là một đứa trẻ nhiều văn hóa, những bậc phụ huynh của chúng, những người sẽ-sống-cuộc-đời-expat và một “nơi trú ẩn” cho tất cả những ai từng cảm thấy lạc lõng trong thế giới không ngừng đổi thay.
3. FRYDERYK CHOPIN – MỘT BIỂU TƯỢNG HÀNG ĐẦU CỦA THỜI ĐẠI LÃNG MẠN – Alan Walker
Nguồn: Omega+
Fryderyk Chopin: A Life and Times là cuốn tiểu sử đồ sộ và toàn diện nhất về nhà soạn nhạc vĩ đại Chopin (phiên âm tiếng Pháp: Sô-panh). Cuốn sách là một cái nhìn sâu sắc về cuộc sống đầy kịch tính của nhà soạn nhạc, tập trung đặc biệt đến thời thơ ấu và tuổi trẻ của Chopin ở Ba Lan, với những phát hiện học thuật mới nhất được đưa vào một cách phù hợp, cũng như cuộc sống lãng mạn của Chopin với George Sand, người mà ông đã sống cùng trong chín năm
Toàn diện và hấp dẫn, được viết bằng một giọng văn dễ đọc, đây là một cuốn tiểu sử mang tính học thuật nhẹ nhàng: phù hợp với nghệ sĩ piano chuyên nghiệp cũng như dành cho những người yêu âm nhạc.
4. THẾ CHIẾN THỨ HAI – Antony Beevor
Nguồn: Omega+
Các sử gia không ngừng trở đi trở lại với Thế chiến II: có lẽ đó là một thời khắc hệ trọng mà chúng ta sẽ phải mãi quay lại để tìm kiếm sự thật về những gì đã xảy ra, nhưng hơn hết, là sự thật về chính mình trong tất cả những điều đã xảy ra…
Nhiều sử gia phê phán Beevor ở một cái nhìn quá u ám, qua những “Stalingrad”, “Berlin: The Downfall 1945”, và giờ đây là “The second world war” (Thế chiến Thứ hai) – Nhưng với cách tiếp cận của Antony Beevor, xuyên suốt trong các công trình sử học của ông về sự kiện này, thì với một ““the greatest man-made disaster in history” – tức thảm họa lớn nhất trong lịch sử do con người tạo ra – như Thế chiến II, liệu chúng ta có nên dệt thành những “thiên sử thi” hùng tráng?
Bởi vậy, điểm đặc biệt của Beevor luôn là cái nhìn hướng vào những con người, những câu chuyện cụ thể đã cấu thành cuộc chiến đó; bằng sự đồ sộ, chi tiết và khách quan, đa chiều của tư liệu, bao gồm tư liệu lưu trữ cùng các phỏng vấn, ghi chép lời và câu chuyện của những chứng nhân… Cuốn sách hơn 1000 trang (ấn bản tiếng Việt) bắt đầu bằng lá thư từ biệt vợ của Georgii Zhukov vào tháng 6.1939, và kết thúc bằng câu chuyện về vợ một nông dân Đức, có quan hệ với một tù binh Pháp được chỉ định đến làm việc tại một nông trại Đức trong khi chồng cô đang ở mặt trận phía Đông, câu chuyện được ghi trong một báo cáo của cảnh sát Pháp vào tháng 6.1945 khi họ bắt được cô đang đi chui trên xe lửa để gặp người yêu. “Chỉ vài dòng mà gợi lên nhiều câu hỏi. Liệu chuyến đi khó khăn của cô có là vô ích, ngay cả dù cô không bị cảnh sát bắt đi nữa? Liệu người yêu của cô có cho cô địa chỉ thật hay không vì biết đâu anh ta đã có gia đình? Và biết đâu anh ta về nhà, một việc chỉ có ít người làm được, để biết rằng vợ anh đã có con với một lính Đức trong lúc anh đi vắng? Tất nhiên đó chỉ là một bi kịch rất nhỏ so với mọi thứ khác xảy ra ở xa hơn về phía đông…”
Cuốn sách phơi bày những câu chuyện cụ thể tàn khốc về Thế chiến thứ Hai, dựa trên những gì còn lại mà ta gọi là tư liệu, và cả những chứng nhân mà tác giả tiếp cận được – Rất nhiều cái chết – và xác chết, rất nhiều những câu chuyện man rợ và khủng khiếp, mà có lẽ nhiều người muốn quên đi, mới có thể sống tiếp; nhưng các sử gia sinh ra là để những điều thảm khốc đã xảy ra không bị quên lãng hay trở thành vô nghĩa. Chúng ta luôn đi qua hiện tại với một tấm màn bưng mắt, tấm màn đó là những điều trực tiếp “tai nghe mắt thấy” hạn hẹp của mỗi cá nhân – vì thế mà những thời khắc ta đang trải qua, có thể rất lâu sau này, người ta sẽ còn quay trở lại mãi để khám phá những lớp sự thật dưới đống đổ nát lịch sử.
Và hơn hết, một cuốn sách chân thực và thảm khốc về chiến tranh, chính là lời đặt vấn đề khẩn thiết nhất cho hòa bình!
5. PICASSO VÀ BỨC TRANH KHIẾN THẾ GIỚI SỬNG SỐT – Miles J.Unger; nhiều dịch giả
Nguồn: Omega+
Picasso thường được biết đến như một thiên tài, một bậc thầy sáng tạo của thế kỷ 20 vì tên tuổi ông gắn liền với sự ra đời của trường phái Lập thể – bước chuyển đột phá trong dòng chảy nghệ thuật nói chung và Nghệ thuật Hiện đại nói riêng. Chủ nghĩa Lập thể phá vỡ nguyên tắc tạo hình truyền thống của hội họa từ hàng thế kỷ trước, khiến những hình khối, mảnh ghép và góc cạnh của đối tượng được trưng bày dưới lăng kính không-thời gian trên mặt phẳng tranh, mà bức tranh Những cô nàng ở Avignon đầy táo bạo đã đánh dấu thời khắc ấy.
Người ta thường biết đến một Picasso đầy tài năng và có phần kiêu ngạo – người hiểu rõ sức mạnh nghệ thuật và sự quyến rũ của bản thân; nhưng có lẽ ít ai hiểu rõ những khía cạnh nhạy cảm, phức tạp, những góc tối ẩn giấu sâu trong tâm hồn ông. Để đến được với Những cô nàng ở Avignon, cuốn sách dẫn ta quay ngược thời gian khám phá cuộc sống luôn nằm giữa hai thái cực và những mâu thuẫn của người họa sĩ – tuổi thơ bao bọc bên gia đình nhưng trưởng thành sớm vì áp lực; đời sống lãng tử thỏa mãn tinh thần mà túng thiếu về vật chất; luôn quan sát ít nói nhưng ánh mắt toát ra năng lượng thu hút lôi cuốn; tình bạn song hành với sự cạnh tranh cùng những tài năng đương thời; thờ ơ trước danh tiếng nhưng luôn tin sứ mệnh của mình là người dẫn đầu làn sóng Tiên phong; sức kiến tạo tột bậc bung ra khi lật đổ và hủy diệt các quy tắc nền tảng – rồi từ đó trả lời được câu hỏi rằng liệu sự thỏa hiệp của một thiên tài – liệu một Picasso khác – có mang lại điều gì sửng sốt hay không?
6. MICHELANGELO CUỘC ĐỜI VÀ TÁC PHẨM QUA 500 HÌNH ẢNH – Rosalind Ormiston; Trần Đan Vy dịch
Nguồn: Omega+
Cuốn sách là một nghiên cứu đồ sộ bằng hình ảnh về cuộc đời và sự nghiệp của bậc thầy điêu khắc giai đoạn Thịnh Phục Hưng – Michelangelo.
Bối cảnh gia đình khi Michelangelo được sinh ra cùng những chuyển biến trong xã hội và chính trị Ý khi lớn lên đã định hình tính cách và sự nghiệp của ông, khiến ông hiểu rõ rằng mong muốn của bản thân là trở thành một nhà điêu khắc. Một trong những dấu mốc lớn tạo cơ hội và thúc đẩy tài năng của ông chính là khi được đến nhà Medici, trở thành một thành viên của gia tộc này dưới sự bảo trợ của Lorenzo Vĩ Đại.
Từ đó, nhiều mối quan hệ mới của ông được hình thành, ông cũng tiếp nhận nền giáo dục với chủ nghĩa Nhân văn và tư tưởng Tân Plato. Và chính những mối quan hệ này, cùng với tài năng không thể phủ nhận của ông, trong suốt cuộc đời đã mang lại vô số đơn đặt hàng từ nhiều gia tộc đứng đầu các thành bang và các giáo hoàng, với những tác phẩm để đời nâng địa vị của điêu khắc gia nói riêng, và của giới nghệ sĩ nói chung lên một vị thế quan trọng trong xã hội Phục Hưng Ý.
Tất cả đều được giới thiệu và dẫn dắt một cách sinh động trong cuốn sách với kết cấu đan xen diễn giải và tranh ảnh màu phong phú.
7. NHỮNG NGƯỜI NGA ĐẦU TIÊN ĐẾN VIỆT NAM – Anatoli Sokolov
Nguồn: Mai Ha Books
Tại nước Nga, sự thức tỉnh mối quan tâm đối với Đông Dương là vào những năm 80 – 90 của thế kỷ XIX, khi vị trí của nước Pháp trên thực tế đã được củng cố tại khu vực này. Sang những năm đầu thế kỷ XX, ở Nga bắt đầu xuất hiện nhiều hơn những bài báo và sách riêng biệt chứa đựng thông tin về các nước Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Các ấn phẩm này đã in khá định kỳ những trích đoạn từ nhật ký của các nhà du lịch, ghi chép của các sĩ quan hải quân và những bài báo của các nhà bác học về Việt Nam.
Trong số bút ký, mẩu tin, báo cáo ấy, nhà Việt Nam học người Nga Anatoli Socolov đã sưu tầm, tuyển chọn những bài đặc sắc nhất, tập hợp thành cuốn sách Những người Nga đầu tiên đến Việt Nam (Phóng sự và bút ký thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX). Ấn phẩm là một công trình độc đáo về nguồn cội mối quan hệ hữu nghị Nga – Việt.
Tham gia chuyển ngữ cuốn sách là đội ngũ dịch giả tiếng Nga hàng đầu Việt Nam: Dịch giả, nhà văn Hoàng Thúy Toàn, NGƯT. Vũ Thế Khôi, Chu Nga, Vũ Đình Phòng, Hồ Bất Khuất, Nguyễn Văn Thảo, Nguyễn Hào.
Có thể nói, cơ sở nội dung của cuốn sách được viết rất sống động và hấp dẫn. Dù phần lớn bài viết được các tác giả viết theo thể ký sự thượng lưu, nhưng độc giả vẫn có thể cảm thấy hoàn toàn rõ ràng rằng, ngoài mục đích nhận thức và giải trí đơn thuần, chủ nhân của các bài viết này còn theo đuổi một mục đích khá cụ thể, đó là xác định địa vị của Nga tại phương Đông trong tình hình thế cục đổi thay nhanh chóng.
Vì thế, trong văn bản có không ít các ngoại đề gắn với lịch sử của vấn đề này hoặc vấn đề khác, cũng như những luận chứng và ấn tượng cụ thể về chính trị, nghệ thuật, tín ngưỡng và phong tục dân tộc.
Nhìn chung, tuy các tác giả mang địa vị xã hội, nghề nghiệp khác nhau, nhưng các bài viết trong cuốn sách đều mang một đặc điểm chung nổi bật, đó là sự đồng cảm chân thành của người Nga đối với tình cảnh nặng nề của người Việt Nam dưới chính quyền thực dân Pháp, sự kính trọng đối với nền văn hóa và các truyền thống của một dân tộc khác – những nét bao giờ cũng có sẵn ở những đại diện tiến bộ ưu tú nhất của xã hội Nga.
8. CHUYÊN LUẬN NHỎ VỀ NHỮNG PHẨM HẠNH LỚN – André Comte-Sponvilee
Nguồn: NXB Tri thức
Ngày nay, người ta ít nói về phẩm hạnh. Điều đó không có nghĩa là chúng ta không còn cần đến phẩm hạnh hay cho phép mình bỏ qua các phẩm hạnh. Spinoza từng nói, truyền dạy phẩm hạnh tốt hơn là lên án thói hư tật xấu: niềm vui tốt hơn nỗi buồn, ngưỡng mộ tốt hơn khinh thị, gương sáng tốt hơn điều xấu hổ.
Phẩm hạnh là gì? Đó là một hoạt lực đang hành động hoặc có khả năng hành động. Chẳng hạn phẩm hạnh của một cây thuốc hay của một loại thuốc là chữa bệnh, phẩm hạnh của một con dao là chặt cắt, phẩm hạnh của một con người là mong muốn và hành động theo nhân tính. Những ví dụ này được các triết gia Hi Lạp đưa ra nhằm khái quát điều căn bản của phẩm hạnh: đó là một hoạt lực, nhưng là một hoạt lực đặc thù. Phẩm hạnh của cây trị điên khác phẩm hạnh của cây độc cần, phẩm hạnh của con dao khác phẩm hạnh của cái lưỡi xới, phẩm hạnh của con người khác phẩm hạnh của con hổ hay con rắn. Phẩm hạnh của một vật là cái làm nên giá trị của vật đó, nói cách khác, là khả năng ưu việt của riêng nó: con dao tốt là con dao chặt cắt sắc bén, phương thuốc tốt là phương thuốc chữa bệnh hiệu quả, thuốc độc tốt là thuốc độc làm chết nhanh…
Vấn đề không phải đưa ra các bài học đạo đức mà là giúp cho mỗi chúng ta trở thành người thầy của riêng mình và là thẩm phán duy nhất của mình. Nhằm mục đích gì? Để nhân đạo hơn, mạnh mẽ hơn, dịu dàng hơn. Phẩm hạnh là uy lực, là tinh túy, là sự đòi hỏi cao. Phẩm hạnh là những giá trị tinh thần của chúng ta, những giá trị đã được hóa thân và trải nghiệm qua hành động: những giá trị vừa nhiều như những hạn chế mà chúng ta phải đấu tranh hay uốn nắn, vừa đặc biệt như mỗi cá nhân chúng ta. Không có cái Thiện tự thân: điều tốt không tồn tại mà phải làm điều tốt, đó gọi là phẩm hạnh. Đối tượng của chuyên luận này chính là các phẩm hạnh ấy: 18 mục bàn về 18 phẩm hạnh, từ lễ phép đến tình yêu, những phẩm hạnh mà chúng ta thiếu (nhưng không thiếu hoàn toàn, bởi nếu thiếu hoàn toàn thì làm sao chúng ta có thể suy nghĩ về chúng), những phẩm hạnh soi rọi cho chúng ta.”
Cuốn sách mở đầu bằng một phẩm hạnh chưa hẳn thuộc về đạo đức là lễ phép và kết thúc bằng một phẩm hạnh không còn thuộc về phạm trù đạo đức là tình yêu. Đây là chủ ý của tôi và đã được cân nhắc kĩ. Thứ tự các danh mục còn lại cũng không phải hoàn toàn ngẫu nhiên: chúng được sắp xếp theo cảm quan hay những yêu cầu về giáo dục học, đạo đức học và mĩ học chứ không theo ý muốn mang tính suy luận hay trật tự trên dưới. Một chuyên luận về phẩm hạnh không phải là một hệ thống phân loại đạo đức, nhất là với một chuyên luận khiêm tốn như thế này; vấn đề đạo đức ở đây được đề cập dưới góc độ ứng dụng hơn là lí thuyết, sinh động hơn là tự biện. Vả chăng, nói đến đạo đức thì việc áp dụng vào cuộc sống chẳng phải là quan trọng nhất hay sao?
9. KHO BÁU KINH THÀNH HUẾ SAU NGÀY THẤT THỦ KINH ĐÔ – François Thierry
Nguồn: Thái Hà Books
Biến cố “Thất thủ Kinh đô”, ngày “23 tháng 5” năm Ất Dậu (nhằm ngày 5 tháng 7 năm 1885), để lại dấu ấn vĩnh viễn trong đời sống tinh thần, sinh hoạt tâm linh của người dân Cố đô Huế. Hàng năm, vào khoảng thời gian hạ tuần tháng 5 âm lịch, Cố đô lại chuẩn bị cho lễ cúng, ở mỗi gia đình, mỗi ngõ hẻm góc phố, để tưởng nhớ tất cả những ai đã hy sinh, “trận vong”, trong những ngày tột cùng tang thương của Kinh thành nhà Nguyễn. Những ký ức ghi lại, những hồi ức cá nhân, những nghiên cứu sử học tiếp nối nhau về sự kiện “23 tháng 5” tại Kinh thành Huế.
Thất thủ Kinh thành Huế không chỉ là chuyện thay vua đổi ngôi liên hồi của một Vương Triều, hay thảm cảnh tang thương của dân cư Kinh thành những ngày biến cố, đó là một bước ngoặt lớn: Đất Nước đánh mất chủ quyền, rơi vào vòng xóay bảo hộ và thuộc địa. Từ thời điểm này sự tình mất chủ quyền đất nước sẽ kéo dài hơn nửa thế kỷ, đến tận năm 1945.
Từ nhiều góc độ: nhà viết sử chuyên nghiệp, người viết hồi ký, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian hay nghiệp dư, tất cả, hàng năm vào ngày kỷ niệm, đều như muốn gợi lại một góc khuất nào đó của sự kiện.
Khi tiếp cận tác phẩm “Kho báu của Huế – Một góc khuất của công cuộc thuộc địa hoá tại Đông Dương” được viết bởi tác giả François Thierry, người đọc sẽ đi lại một chặng đường lịch sử khá dài : từ 1847, khi vua Tự Đức lên ngôi tại kinh thành Huế, đến 1997, khi cựu hoàng Bảo Đại qua đời tại Paris. Và đối diện trở lại với “chân dung” của hơn một trăm nhân vật hàng đầu đã tác động lên cục diện Đất Nước Đại Nam đang trong cơn thịnh nộ giằng co, giằng xé giữa hai thế giới, Hán hoá và Âu hoá.
10. ĐỜI MUỐI: LỊCH SỬ THẾ GIỚI – Mark Kurlansky
Nguồn: Huy Hoàng Bookstore
“Homer gọi muối là vật chất thần thánh, Plato miêu tả muối là vật mà các vị thần đặc biệt yêu thích, và sau đây chúng ta sẽ chỉ ra tầm quan trọng của muối trong các nghi thức, ràng buộc tôn giáo và các loại bùa phép.” – Ernest Jones
ĐỜI MUỐI là hành trình khám phá về một loại gia vị phổ biến có lịch sử lâu đời và đầy thú vị: MUỐI. Ngay từ thuở sơ khai, muối đã là một trong những món hàng đắt giá được săn lùng ráo riết; câu chuyện về ĐỜI MUỐI chính là một phần rực rỡ và hoành tráng của lịch sử nhân loại.
Suốt hàng thiên niên kỷ, muối được xem là biểu tượng của sự giàu có; thậm chí, muối còn được dùng như một đơn vị tiền tệ. Muối ảnh hưởng đến việc thiết lập các tuyến đường trọng yếu dành cho mục đích thương mại, từ đó hình thành những liên minh, nhu cầu bảo vệ đế chế, đồng thời dẫn đến sự nổi dậy của các cuộc khởi nghĩa…
Nếu bạn có đam mê với lịch sử và tò mò về nguồn gốc của thực phẩm, hãy để Mark Kurlansky đưa bạn vào một cuộc hành trình đáng kinh ngạc xuyên suốt nhiều thế kỷ để hiểu về ĐỜI MUỐI.
Cảm ơn các bạn đã theo dõi bản tin tri thức do nhóm Book Hunter thực hiện.
Điểm tin: Trần Cúc
Do nhân lực có hạn, nên Book Hunter có thể sẽ tổng hợp thiếu sót các tin tức. Chúng tôi rất mong các bạn có thể cùng chia sẻ tin tức về các hoạt động xuất bản, sự kiện học thuật, hoạt động nghiên cứu… trong và ngoài nước, để Bản tin tri thức đa chiều hơn và đầy đủ hơn.
Đọc thêm bản tin sách phổ thông trong nước tháng trước:
Đọc thêm bản tin sách học thuật trong nước tháng này:
Đọc thêm bản tin sách văn học trong nước tháng này:
