Bạn có thấy quanh mình quá nhiều Qúy tộc Zombie, những kẻ hàng ngày cố gắng học đòi để chứng tỏ đẳng cấp của mình, học đòi hàng hiệu, học đòi cách cư xử, học đòi trí tuệ, học đòi yêu thương. Các Qúy tộc Zombie này bị ám ảnh bởi đẳng cấp, bởi nếu không có thứ phân chia đẳng cấp ấy thì họ chẳng có một thứ giá trị gì khác.
Một xã hội bắt đầu có tích lũy tài sản ắt sẽ có sự phân chia đẳng cấp, đây là điều không thể tránh trong mọi hệ thống, từ thấp nhất là bầy đàn đến hình thức được cho là tân tiến nhất hiện nay: dân chủ. Khi bắt đầu phân chia đẳng cấp rồi, người ta sẽ đẻ ra đủ thứ để phân biệt đẳng cấp này với đẳng cấp kia: quy tắc ngôn ngữ, các loại hình văn hóa, các phẩm tính được tôn vinh… thậm chí phù phiếm hơn như phong cách ăn mặc, cách thức cư xử, xu hướng tiêu thụ…v…v… Xã hội loài người có không ít lần những trò thượng lưu rởm này bị lôi ra làm trò cười, thế nhưng xu hướng Qúy Tộc Zombie vẫn không thể ngăn chặn. Xem ra, nhu cầu chứng minh bản thân mình cao cấp hơn những người khác là một nhu cầu sâu kín khó lý giải. Có lẽ tôi sẽ để việc lý giải này cho các nhà phân tâm học. Còn trong bài viết này, tôi sẽ chỉ cố gắng phân biệt đâu là quý tộc và đâu là thứ quý tộc Zombie đang lan tràn.
Trong một cộng đồng, từ đâu hình thành nên tầng lớp quý tộc. Nếu xem xét loài vật, bạn sẽ thấy rằng con đầu đàn phải chiến thắng các con đực khác trong đàn để đạt được vị trí ấy. Muốn thế, nó phải luyện tập các kỹ năng chiến đấu một cách chăm chỉ và thông minh hơn những con khác. Ở các xã hội cổ sơ, tầng lớp quý tộc trong một bộ lạc (có thể là tù trưởng, thầy pháp hay một nhóm chịu trách nhiệm từng nhiệm vụ của bộ tộc) cũng là những người sở hữu sự hiểu biết hoặc sức mạnh vượt trội hơn những người dân khác. Trong thời kỳ của các thành bang (khu vực Địa Trung Hải hay Trung Quốc dưới ba triều Hạ – Thương – Chu), quý tộc là những dòng họ bảo vệ xã hội bằng khả năng của mình. Những người ở tầng lớp thấp hơn trong xã hội muốn có địa vị ngang ngửa với quý tộc thì phải có trí tuệ hơn người. Đó là lý do mà dưới thời này, các nhà hiền triết (ở phương Tây) và các quân sư (ở phương Đông) lại đông đảo như vậy. Sang thời kỳ phong kiến, tầng lớp quý tộc vẫn phải đảm nhiệm các trách nhiệm với xã hội (dù cho có tận tâm hay vô trách nhiệm). Thế nhưng, khi bước vào giai đoạn tư bản hóa với hai cuộc Cách mạng Công nghiệp, sự cào bằng nhân danh “bình đẳng” đã hất cẳng những quý tộc bị trói buộc trong trách nhiệm với xã hội để thay bằng tầng lớp quý tộc được khẳng định bằng tiền. Tình trạng này kéo dài cho đến nay.
Mặc dù, ở các mô hình xã hội trước đó, không phải bất cứ con người nào trong tầng lớp quý tộc cũng đảm nhiệm được đúng trách nhiệm của mình, thế nhưng do phận vị của họ bị gắn liền với trách nhiệm nên người khác dễ dàng phán xét và tước bỏ vị trí quý tộc của những ai không xứng đáng (có thể bằng dư luận, bằng lịch sử, hoặc bằng vũ lực). Những zombie quý tộc ở thời này, nếu biết an phận, không tạo ra các phốt quá lớn, thì cũng không dễ bị phát hiện. Ở thời tư bản, khi tầng lớp quý tộc cũ bị hạ bệ, tầng lớp quý tộc mới nổi dùng tiền để mua địa vị, thì cái trách nhiệm của quý tộc cũng bị vứt bỏ. Người ta bắt đầu phân biệt quý tộc bằng những thứ phù phiếm hơn: mặc một bộ cánh đắt tiền, văng ra vài câu tiếng Pháp, đi xe hàng hiệu, ở biệt thự, thường xuyên xuất hiện ở các bữa tiệc đắt đỏ…v…v… Và cũng từ đây, tầng lớp quý tộc zombie nở rộ.
Những con zombie thượng lưu này không muốn làm gì hữu ích thật sự cũng không trăn trở về lẽ làm người; chỉ thích chém gió; thích đánh đu trong một đẳng cấp xã hội mà nó được dạy là cao quý; thích bắt chước hành vi, lời nói, cung cách của những ai được một đám đông zombie khác tôn sùng; thích tỏ ra mình ở trên tất cả để phán xét và dẫn hướng xã hội; thích được yên yên ổn ổn để tận hưởng; thậm chí thích giúp đỡ người khác để duy trì cái cảm giác về việc mình đang đứng trên thiên hạ. Những quý tộc Zombie ấy chỉ biết kiếm chác nhờ giá trị mà chúng tôn sùng, nhưng chúng không đứng lên để bảo vệ các giá trị đó mà sẽ sẵn sàng chạy theo giá trị mới nếu giá trị mới có thể giúp chúng sinh tồn hay sinh lợi nhiều hơn; và đương nhiên chúng không tạo được ra bất cứ thứ gì mới ngoài sự bắt chước và chắp vá. Nên cái tầng lớp quý tộc Zombie này thực sự là lũ ăn tàn phá hại, bởi chúng cần đắp lên mình càng nhiều thứ đồ sang chảnh càng tốt, để hoàn thiện cho cái mặt nạ thượng lưu của mình. Hãy tưởng tượng, nếu một ngày các thổ dân ăn thịt người thắng thế trên toàn thế giới, những Qúy tộc Zombie này hoàn toàn có thể coi hành vi ăn thịt người là một phần của đẳng cấp thượng lưu.
Nếu ở các xã hội cũ, tầng lớp quý tộc Zombie này chỉ có thể len lỏi rất vất vả để có được vị trí, thì ở xã hội hiện đại, chúng nhân rộng một cách không thể kiểm soát. Con Zombie này dạy cho con Zombie khác cách đeo cái mặt nạ quý tộc, mà mặt nạ thì phong phú và đa dạng lắm.
Nhưng Zombie thì vẫn cứ là Zombie mà thôi. Muốn thử xem một ai đó tự xưng là quý tộc, là thượng lưu có phải Zombie hay không, hãy xúc phạm chúng, chọc ghẹo chúng, cho đến khi chúng phải lộ nguyên hình. Bản chất thô lỗ hoặc tiểu nhân của chúng sẽ bộc lộ khi chúng phản ứng lại chúng ta. Nhưng coi chừng, hãy chọn cách chọc ghẹo và xúc phạm cho thật thông minh, nếu không chúng ta sẽ bị Zombie hóa trong quá trình tiêu diệt Zombie đấy !
Hà Thủy Nguyên
