Người phỏng vấn: Marlene Bumgarner
Năm 1980, Marlene Bumgarner, một phụ huynh đang cho con homeschooling, đã mời John Holt tới nhà của cô khi ông đang ở California để tham gia một tour diễn thuyết. Trong khi ông chơi trong vườn với hai đứa con của cô, John và Dona Ana, cô đã phỏng vấn ông cho tạp chí Mothering ra hai tháng một lần.
Hỏi: Triết lý học tập của ông là gì?
John Holt: Về cơ bản, con người là một động vật học tập; chúng ta thích học hỏi; chúng ta cần học hỏi; chúng ta giỏi trong việc đó; chúng ta không cần phải được chỉ cách học như thế nào hoặc ai đó khiến ta phải học. Những gì giết chết các quá trình học tập này là những người can thiệp vào nó hoặc cố gắng điều chỉnh hoặc kiểm soát nó.
Hỏi: Tại sao lựa chọn homeschooling?
John Holt: Đó là một câu hỏi lớn. Ưu điểm lớn là sự thân mật, kiểm soát thời gian của bạn, tính linh hoạt của lịch trình và khả năng đáp ứng nhu cầu của trẻ và các khuynh hướng. Nếu đứa trẻ cảm thấy mệt mỏi hoặc khó chịu, hoặc hơi ốm yếu, hay bị thiếu tinh thần, không sao, chúng ta cứ bình tĩnh, và mọi thứ diễn ra rất nhẹ nhàng và đơn giản. Khi đứa trẻ tràn đầy năng lượng và ồn ào, thì chúng ta giải quyết các dự án lớn, chúng ta thử những thứ khó khăn, chúng ta nhìn vào những cuốn sách khó. Và tôi nghĩ rằng các trường học có thể làm được nhiều hơn những gì họ đang làm trong sự linh hoạt này, nhưng thực tế họ không làm vậy. Tôi muốn làm rõ rằng tôi không xem học tại nhà là một giải pháp cho sự tồi tệ của trường học. Tôi nghĩ rằng ngôi nhà là cơ sở thích hợp cho việc khám phá thế giới mà chúng ta gọi là học tập hoặc giáo dục. Nhà sẽ là cơ sở tốt nhất cho dù các trường học tốt như thế nào. Mối quan hệ thích hợp giữa các trường học với nhà là cũng tương tự thư viện sân trượt băng với nhà. Nó là một nguồn tài nguyên bổ sung.
Nhưng trường học là một loại thiết chế nhân tạo, còn nhà là một nơi rất tự nhiên. Có rất nhiều xã hội không có trường học, nhưng không đâu là thiếu vắng gia đình. Nhà là trung tâm của vòng tròn mà từ đó bạn di chuyển ra mọi hướng, do vậy, không có sự cải thiện nào mà tôi có thể hình dung ra trong các trường học có thể thay đổi suy nghĩ của tôi về điều đó.
Hỏi: Người ta làm gì khi lựa chọn homeschooling?
John Holt: Tất nhiên, đó là những gì mà chương trình Growing without Schooling (GWS) đang đề cập đến. Những gì người ta có thể làm phụ thuộc rất nhiều vào cuộc sống của chính họ. Rất nhiều gia đình có các doanh nghiệp nhỏ hoặc trang trại hoặc xưởng thủ công, hoặc các loại hoạt động khác nhau mà cha mẹ tham gia, mà trẻ em cũng rất tích cực tham gia. Trẻ em chỉ tham gia vào cuộc sống của người lớn bất cứ chỗ nào chúng muốn, và sau đó các vấn đề dần xuất hiện và được giải đáp. Một số người khác có thể sống ở nhà và làm việc ở một nơi nào đó; họ có thể có một kiểu sống thông thường hơn.
Tôi không tin vào các chương trình giảng dạy cố định chính thức, nhưng rất có thể là khi cha mẹ và con cái mới bắt đầu homeschooling, hai bên đều có chút lo lắng. Cả hai đều tự hỏi họ nên làm gì. Nếu mọi người cảm thấy hạnh phúc hơn khi có một lịch trình nhỏ, và được làm việc với một trường học từ xa trong khoảng một năm, giống như một tấm chăn an toàn, thì hoàn toàn không có vấn đề gì. Đó là một nơi bắt đầu.
Lời khuyên của tôi là luôn để cho sở thích và khuynh hướng của trẻ em quyết định điều gì xảy ra và cho trẻ tiếp cận với cuộc sống của cha mẹ và thế giới xung quanh càng nhiều càng tốt, dựa vào hoàn cảnh của bạn, để trẻ có thể có được phạm vi rộng lớn nhất những thứ chúng có thể quan sát và suy nghĩ. Hãy xem chúng thích nhất điều gì, và giúp chúng đi trên con đường cụ thể đó.
Việc đó được thực hiện như thế nào phụ thuộc rất nhiều vào hoàn cảnh của gia đình và sở thích của họ, và sở thích đặc biệt của trẻ em. Một số trẻ em thích sách, một số thích xây lắp, một số lại thích toán học hoặc máy tính, hoặc nghệ thuật, hoặc âm nhạc, hoặc bất cứ điều gì. Sự pha trộn sẽ không bao giờ giống hệt nhau.
Hỏi: Homeschooling có đòi hỏi cha mẹ phải dành nhiều thời gian cố định với con cái trong một hoàn cảnh học tập chính thức không?
John Holt: Homeschooling không đòi hỏi phụ huynh phải dành nhiều thời gian cố định. Tôi nghĩ rằng khi cha mẹ tham gia, họ có xu hướng dành ít thời gian hơn. Họ dành cho con cái của họ bao nhiêu thời gian phụ thuộc một chút vào hoàn cảnh trong cuộc sống của họ. Đôi khi họ dành nhiều thời gian bên nhau chỉ vì nó vui. Nhưng có khi, điều đó lại có vẻ khó khăn hơn. Trẻ em, mặc dù có thể tận hưởng việc ở bên cha mẹ vào ban ngày, lại không quá cần điều đó một khi đã lên 7 hoặc 8 tuổi.
>> Tìm hiểu về sách của John Holt do Book Hunter xuất bản: Ra mắt & ĐẶT TRƯỚC bộ sách John Holt: Giáo dục vì hiện tại hay vì tương lai – Book Hunter Lyceum
Hỏi: Có phải phụ huynh không có nền tảng về giáo dục hoặc kinh nghiệm làm giáo viên gặp bất lợi trong homeschooling?
John Holt: Tôi muốn nói rằng họ có một lợi thế rất lớn. Tôi sẽ không nói rằng một người không đủ điều kiện để làm điều đó là bởi vì họ đã được đào tạo về giáo dục, nhưng tôi sẽ phải nói rằng mọi thứ họ dạy bạn ở trường sư phạm nào đó gần như hoàn toàn sai. Bạn phải quên hết chúng đi. Tôi chưa bao giờ học theo bất kỳ một chương trình giáo dục nào kiểu đó. Các trường tư thục chọn lọc và khắt khe nhất ở đất nước này không thuê những người có bằng cấp sư phạm. Nếu bạn xem qua các khoa của họ – bằng cấp về lịch sử, toán học, tiếng Anh, tiếng Pháp, bất cứ điều gì – bạn sẽ không thấy bằng cấp nào về sư phạm. Tôi nghĩ đối với các trường tư thục danh giá nhất, bạn gần như có thể chắc chắn rằng việc có những tấm bằng hoặc chứng chỉ đào tạo như vậy sẽ loại bỏ bạn ngay.
Hỏi: Các bậc cha mẹ có đủ kỹ năng hoặc kiến thức để dạy vật lý hoặc toán học?
John Holt: Ồ, những đứa trẻ không cần phải học vật lý hay toán học từ bạn. Có rất nhiều người để học hỏi; có rất nhiều sách; có rất nhiều khóa học mở rộng. GWS sẽ có thông tin về điều đó. Có rất nhiều người khác để trả lời những câu hỏi của bạn. Và những đứa trẻ không cần phải tiếp nhận tất cả từ Bố hoặc Mẹ. Có những người chỉ học hết trung học, hoặc thậm chí có thể chưa hoàn thành bậc học, hiện họ đang dạy con ở nhà và làm rất tốt công việc đó.
Hỏi: Cuộc sống xã hội của trẻ thì sao?
John Holt: Về chuyện bạn bè – bạn sẽ không nhốt con bạn trong nhà. Tôi nghĩ rằng các khía cạnh xã hội của trường học có khả năng gây hại gấp mười lần so với ích lợi chúng mang lại. Những phẩm hạnh của con người – tốt bụng, kiên nhẫn, rộng lượng, v.v … được trẻ học trong các mối quan hệ mật thiết, có thể là nhóm hai hoặc ba. Nhìn chung, con người có xu hướng cư xử tồi tệ hơn trong các nhóm lớn, như bạn thấy ở trường học. Ở đó, chúng học được một điều gì đó khá khác biệt – sự nổi tiếng, đồng bộ, bắt nạt, trêu chọc, những thứ kiểu đó. Chúng có thể kết bạn sau giờ học, trong kì nghỉ, trong thư viện, trong nhà thờ.
Hỏi: Thế còn cơ hội để tụi trẻ gặp gỡ những người thuộc nền tảng khác, những tầng lớp xã hội khác thì sao?
John Holt: Hầu hết các trường mà tôi biết đều được phân nhóm – sẽ có một nhóm đại học, một nhóm kinh doanh và một nhóm học nghề. Các nghiên cứu đã chỉ ra trong những năm qua rằng những nhóm này có mối tương quan hoàn hảo với tầng lớp kinh tế. Tôi nghĩ rằng tôi biết đủ về hầu hết các trường trung học ở đất nước này để nói rằng có rất ít sự hòa trộn của những người từ các nền tảng khác nhau, các nhóm tôn giáo khác nhau. Những người giàu có đi chơi với người giàu có, người thích thể thao chơi với người thích thể thao, người đầu nhọn chơi với người đầu nhọn, người chải chuốt chơi với người chải chuốt. Có thể có một số ngoại lệ cho điều đó… nhưng ý tưởng về trường học như một hỗn hợp nhiều nền tảng khác nhau – chỉ là huyền thoại mà thôi, các bạn ạ.
Hỏi: Quan điểm của ông về việc dạy đọc là gì?
John Holt: Tôi nghĩ rằng việc dạy đọc chủ yếu là những gì ngăn cản việc đọc. Những đứa trẻ khác nhau học những cách khác nhau. Tôi nghĩ rằng đọc to khá thú vị, nhưng tôi sẽ không bao giờ đọc to cho một đứa trẻ để đứa trẻ học đọc. Bạn đọc to bởi vì nó vui vẻ và thân thiện. Bạn bế một đứa trẻ, ngồi cạnh hoặc trên đùi bạn, đọc câu chuyện mà bạn đang vui vẻ và nếu đó không phải là một trải nghiệm ấm cúng, hạnh phúc, ấm áp, thân thiện, yêu thương, thì bạn không nên làm điều đó. Nó sẽ chẳng mang lại ích lợi gì.
Tôi nghĩ rằng trẻ em bị thu hút vào thế giới người lớn. Thật tuyệt khi có những cuốn sách dành cho trẻ em, nhưng có quá nhiều trong số chúng dày đặc hình ảnh. Khi trẻ em nhìn thấy sách, như vẫn thường gặp trong những gia đình mà người lớn hay đọc sách, với rất nhiều chữ, khá rõ ràng rằng nếu bạn muốn tìm hiểu những gì được viết trong những cuốn sách đó, bạn sẽ phải đọc từ những trang sách nhiều chữ đó. Tôi không nghĩ có cách nào để khiến việc đọc sách trở nên thú vị với trẻ em nếu việc đó không thú vị đối với người lớn.
Hỏi: Quan điểm của ông về toán học là gì?
John Holt: Cách tiếp cận toán học của tôi là, nói thế nào nhỉ, Người lớn chúng ta sử dụng số để làm gì? Chúng sử dụng chúng để đo lường mọi thứ. Và chúng ta đo lường mọi thứ để khi đã đo chúng, chúng ta có thể làm mọi thứ với chúng, hoặc đưa ra những đánh giá nhất định về chúng. Và vì vậy tôi nói hãy để trẻ em làm với những con số những gì chúng ta làm với những con số. Tôi là một người rất tin tưởng vào nhiều loại dụng cụ đo lường – băng (băng centimetre, băng inch, cuộn băng), thước kẻ, cân, nhiệt kế, áp kế, máy đo nhịp, máy đo nhịp bằng điện có đèn nhấp nháy và bạn có thể làm cho chạy nhanh hoặc chậm hơn, đồng hồ bấm giờ, những dụng cụ đo thời gian.
Một điều nữa là tiền. Trẻ em bị mê hoặc bởi tiền. Tất cả chúng ta đều nói: “Chúng ta sẽ phải dạy cho chúng tất cả đống số học này để một ngày nào đó chúng có thể giao dịch với tiền.” Tôi nghĩ rằng làm việc với tiền vốn thú vị đối với trẻ em. Tôi cho rằng tài chính gia đình nên được công khai, làm thành biểu đồ trên tường: chi phí, thực phẩm, thuế, bảo hiểm, chăm sóc sức khỏe, chi phí này là bao nhiêu, chi phí năm ngoái là bao nhiêu. Tôi nghĩ rằng thực sự, giống như đánh máy, hệ thống ghi sổ kép và kế toán cơ bản là những kỹ năng hấp dẫn, và nếu bạn đang nói về những điều cơ bản, thì chúng chính là những điều cơ bản.
Ý tưởng cơ bản của hệ thống ghi sổ kép, sự khác biệt giữa thu nhập và chi tiêu của bạn và tài sản và nợ phải trả là một trong những phát minh thực sự thú vị của tâm trí con người. Cách nó hoạt động thật tuyệt vời và tôi nghĩ rằng các gia đình nên giải quyết tài chính của họ như thể họ là một công ty vài tuổi đời với thu nhập, chi phí, tài sản, nợ và khấu hao.
Một số trẻ em có thể thậm chí muốn trở thành thủ quỹ của gia đình, giữ sổ sách gia đình và cân đối tập chi phiếu. Đây thực sự là “chuyện người lớn”. Hãy để đứa trẻ viết ra những tấm séc đang thanh toán hóa đơn, thay vì bức tranh mệt mỏi, bạn biết đấy, của người cha thắt cà vạt, ngồi ở bàn làm việc với đống giấy tờ ngổn ngang. Tại sao? Điều này vốn đã rất thú vị, vì vậy, ít nhất hãy làm nó trở thành một phần của cuộc sống chúng ta – giống như mọi phần khác – mà trẻ em có thể tiếp cận được. Cách tốt nhất để gặp gỡ những con số là trong đời sống thực, như bất cứ thứ gì khác. Nó xuất hiện trong bối cảnh của thực tế, và những gì việc học ở trường làm là cố gắng đưa mọi thứ ra khỏi bối cảnh của thực tế. Vì vậy, mọi thứ xuất hiện như một vật nhỏ trôi nổi trong không gian, và đó là một sai lầm khủng khiếp. Bạn biết đấy, những con số xuất hiện trong các tòa nhà; những con số xuất hiện trong xây dựng; những con số xuất hiện trong kinh doanh; những con số xuất hiện trong nhiếp ảnh; Những con số xuất hiện trong âm nhạc; nhũng phân số xuất hiện trong nấu ăn. Vì vậy, bất cứ nơi nào có các con số trong đời thực, thì hãy tiếp cận chúng và làm việc với chúng.
Hỏi: Những môn học nào ông thấy là thiết yếu?
Không môn nào hết.(*)
Hỏi: Còn phụ huynh không làm việc tại nhà thì sao?
Một câu hỏi thường được đặt ra là “Làm thế nào tôi sẽ dạy con tôi sáu giờ một ngày?” Và tôi đáp lại điều đó bằng cách nói, “Hiện tại ai đang dạy con bạn sáu giờ một ngày?” Tôi đã từng là một học sinh giỏi ở những trường được cho là tốt nhất và đó là một ngày hiếm hoi tôi có năm phút nghe giảng… đó là năm phút ai đó nghiêm túc quan tâm đến những nhu cầu cá nhân, sở thích, mối quan tâm, khó khăn, vấn đề nan giải của tôi. Giống như hầu hết những đứa trẻ khác ở trường, tôi đã nhận ra rằng nếu bạn không hiểu chuyện gì đang xảy ra, thì làm ơn, hãy im miệng. Điều gì xảy ra khi trẻ bị ốm, hoặc bị chấn thương, v.v? Giáo viên tại gia đến dạy ba tới năm tiếng mỗi tuần. Vậy là đủ. Những đứa trẻ không bị tụt lại phía sau. Không có đứa trẻ nào cần, hoặc nên chịu đưng, sáu giờ dạy mỗi ngày, ngay cả khi cha mẹ có ý định làm vậy. Chúng sẽ điên mất!
Hỏi: Các bạn homeschooling được chấm điểm như thế nào khi thi tuyển sinh ở bậc đại học?
Cũng giống như bất kỳ ai khác thôi. Bạn biết đấy, có những bài kiểm tra mà bạn có thể làm… College Boards, SAT, v.v. Trên thực tế, những đứa trẻ học tại nhà làm rất tốt những bài kiểm tra này. Chúng có động lực hơn để tìm hiểu xem những phần nào nên học, và chuẩn bị kĩ phần đó.
Hỏi: Liệu thỉnh thoảng có xảy ra việc một học sinh homeschooling sẽ thể hiện mong muốn được đi học hoặc trở lại trường học truyền thống? Làm thế nào để cha mẹ xử lý việc này?
Nhiều cách khác nhau. Đôi khi cha mẹ phải quyết định (chúng ta là những người trưởng thành mà) rằng chúng ta không muốn chúng quay lại trường đó, và kiên định với điều này. Nhưng có khi, nếu trẻ em muốn đi học, thì điều đó có nghĩa là chúng miễn nhiễm với sự thao túng mà các trường học có thể làm với những đứa trẻ không có quyền lựa chọn về việc chúng có phải ở đó hay không. Nhà trường mất một phần sức mạnh khi bọn trẻ biết rằng chúng có thể bỏ học nếu muốn.
*Trong một lần khi John Holt đang nói chuyện với khán giả của trường, mô tả quan điểm của mình về chương trình giảng dạy có cấu trúc của họ, một sinh viên hỏi ông ta, “Nhưng chắc chắn phải có điều gì đó đủ quan trọng mà mọi người nên học chứ?” Ông suy nghĩ một lúc và trả lời: “Học cách nói ‘Tôi xin lỗi’, ‘Tôi không biết’ và ‘Tôi đã sai’.” [giai thoại chưa được công bố]
Chuyển thể từ “ Mothering Interviews John Holt “, Mothering, số 19, Mùa xuân năm 1981, với sự cho phép của Marlene Bumgarner, Mothering và Holt Associates.
Tiến sĩ Marlene Bumgarner, phụ huynh của bốn đứa trẻ, dạy về sự trưởng thành và phát triển của trẻ em tại Đại học Gavilan ở California, và đã viết và giảng về trẻ em và giáo dục trong hơn hai thập kỷ. Con trai của cô John, hiện 24 tuổi, được chụp trong bức ảnh với John Holt ở bìa sau cuốn Học Mọi Lúc (Holt, 1990 – Cuốn sách đã được Book Hunter xuất bản, 2023). Cuốn sách mới nhất của Marlene, Working With School-Age Children, được xuất bản năm 1999 bởi Công ty Xuất bản Mayfield.
Chú thích giai thoại được viết bởi Jan Hunt.
Nguồn: The Natural Child Project
Dịch bởi: Book Hunter
