Home Ngẫm TẠO NGHIỆP (KARMA) THÌ SAO?

TẠO NGHIỆP (KARMA) THÌ SAO?

Những bạn bắt đầu tu theo Phật giáo hoặc các trường phái tương tự như vậy thường bàn về “nghiệp” và rao giảng về tránh “tạo nghiệp”. Vậy là họ nhìn trước nhìn sau không biết như thế nào để tránh tạo nghiệp. Thậm chí, khi chứng kiến mọi hành vi trái mắt họ, họ đều phán xét rằng người khác đang “tạo nghiệp”. Vậy thì “nghiệp” là cái gì?

“Nghiệp” là khái niệm xuất phát từ Hindu giáo và đạo Phật, tiếng Sankrit là “Karma” – có nghĩa là “việc làm”. Trong đạo Hindu, “karma” bao gồm các việc làm, kết quả trong kiếp sống này hoặc rất nhiều kiếp sống trước và toàn bộ chuỗi nhân quả. Có 3 loại karma: agami karma – nhân quả hiện tại gây ảnh hưởng đến vị lai; prarabdha karma – đã tạo nhân rồi và đang trong quá trình tạo quản; sanchita karma – những việc làm đã được tích lũy và dẫn đến quả. Mỗi cá nhân chịu trách nhiệm với chuỗi hành động của mình, và mỗi hành động không tự nhiên có, mà đến từ các suy nghĩ được tích lũy trong suốt đời hoặc từ kiếp trước. Bởi thế, nếu bạn nói rằng “cá tính tôi là…” hoặc “tôi thích thì tôi làm thôi…”, tức là bạn hoàn toàn đang hành động dựa trên vô thức, vì cá tính không tự có mà nó được xây dựng dựa trên chuỗi thói quen của quá khứ. Trong đạo Phật, “karma” được chia thành các tầng bậc như do thể xác (hành động), miệng (lời nói), tinh thần (suy nghĩ) tạo ra. Đạo Phật tin rằng chỉ cần đi theo “Bát chánh đạo” là được. Tuy nhiên “Bát chánh đạo” thực sự là gì thì vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau.

Như vậy, cho dù là Hindu giáo hay đạo Phật đều thống nhất rằng “karma” được xây dựng từ chuỗi thói quen trong cuộc đời và cuộc đời trước đó. Nếu đơn thuần “karma” là nhân quả thì chúng ta cũng không nên hiểu khái niệm này theo nghĩa tiêu cực. Một cách cực đoan, chúng ta làm việc gì cũng sợ tạo nghiệp xấu. Trên thực tế, mỗi hành vi của chúng ta (dù là hành động, suy nghĩ hay lời nói) đều tạo ra các tác động cả xấu cả tốt, hoặc xấu với người này nhưng tốt với người kia. Hành vi đơn thuần chỉ là hành vi mà thôi, xấu tốt phụ thuộc và hệ tiêu chuẩn của mỗi chúng ta.

Thế giới của chúng ta được vận hành dựa trên các chuỗi nhân quả. Nếu chuỗi nhân quả chấm dứt thì thế giới cũng không tồn tại. Người tu luyện không phải là ngừng không tạo nghiệp mà cần phải giải thoát khỏi các “nghiệp”. Tức là mọi hành động, suy nghĩ, lời nói của chúng ta không bị chi phối bởi các thói quen quá khứ do chúng ta vô thức tạo nên, mà chúng ta cần có ý thức trong từng hành vi của mình và biết rõ mọi hành vi ấy từ đâu mà có. Phân tích các cơ chế bên trong bản thân mình là một quá trình khó để đối mặt hơn bất cứ trò tu luyện quyền năng nào. Đây là quá trình mà các thần Phật không giúp được chúng ta, thậm chí còn cản trở chúng ta, bởi vì một khi chúng ta cầu thần Phật giúp đỡ thì chúng ta cũng đang tự tạo cho mình cái thói quen nhờ vả mà thôi.

Suy cho cùng, nghiệp là do chúng ta tạo ra, là quá khứ và hiện tại của chúng ta. Tất cả những điều ấy không phải là điều “trói buộc” chúng ta mà chúng ta tự trói buộc mình mà thôi. Khi ý niệm muốn giải thoát càng mãnh liệt thì cùng với đó chúng ta càng bị trói buộc nặng nề hơn. Những người bị ám ánh bởi sự giải thoát hay vươn lên những điều kỳ vĩ là bởi vì họ sợ hãi khi đối mặt với sự tầm thường của bản thân mình. Thế thì chi bằng cứ buông bỏ cả nỗi ám ảnh giải thoát chẳng hơn sao. Đến đây, tôi chợt nhớ mấy câu thơ của Trần Nhân Tông và cũng muốn lấy mấy câu này để kết lại:

“Thuỳ phọc cánh tương cầu giải thoát,
Bất phàm, hà tất mịch thần tiên.
Viên nhàn mã quyện nhân ưng lão,
Y cựu vân trang nhất tháp thiền.”

Tức là: “Ai trói buộc mà cầu giải thoát/ Không tầm thường thì đâu cần cầu đến thần tiên/Vượn nhàn ngựa mỏi ta thì đã già/Vẫn một chiếc giường thiền ở am mây cũ thôi”.

Hà Thủy Nguyên

Văn hóa hưởng lạc của nhà Nho tài tử Việt Nam (1): Tài tử và nhà Nho tài tử

Nhắc đến văn hóa hưởng lạc của nhà Nho tài tử thời trung đại, nhiều người sẽ bỡ ngỡ trước khái niệm “nhà Nho tài tử”, và thế nào là lối hưởng lạc của nhóm người này. Trong phần tổng hợp này, chúng tôi đi tìm ý nghĩa cụ thể nhất của hai chữ “tài tử”, từ đó xác định thế nào là “Nhà Nho tài tử”, và sau đó sẽ giới thiệu với bạn đọc về văn hóa hưởng lạc của nhóm người này

Thư Sinh

25/01/2020

Luân Lý Học của Aristotle: Từ Lý trí Đúng tới Trung Đạo

Vượt qua những khó khăn do sự khác biệt văn phong, chúng ta sẽ chạm đến lối tư duy và cách biện luận của Aristotle, những điều rất hữu ích cho mỗi chúng ta trong thế giới hiện đại. Dù sống ở thời Hy Lạp cổ đại, cách chúng ta hơn 2300 năm, dù nhiều quan điểm của ông bị giới khoa học hiện đại bác bỏ, nhưng ông vẫn là một bộ óc lỗi lạc với những nền móng tư tưởng và phương pháp
le-nam

Lê Nam

13/02/2023

Từ nền dân chủ đến chế độ tài phiệt

Trong tiếng Anh, để mô tả các thể chế chính trị, những từ kết thúc bằng “-ocracy” thường được sử dụng. Bộ phận đứng trước “-ocracy” trong những từ này sẽ mô tả cội nguồn của quyền lực trong các thể chế đó. Chẳng hạn, một nền chuyên chế, hay “autocracy”, là thể chế chính trị mà ý chí của ông vua quyết định tất cả. Một nền tinh hoa trị, hay “aristocracy”, là chính thể mà quyền lực nằm trong tay một nhóm nhỏ
le-nam

Lê Nam

27/04/2017

(Đã) “Vô chính phủ” (thì) phải ầm ĩ: Sự ra đời của Punk

Ba mươi năm "Punk rock": lại một kiểu đề tài lịch sử dễ dàng trôi tuột qua tay ta mà không được ghi nhận, nếu như không hiện hữu một vài định nghĩa cụ thể. Một trong những định nghĩa đó là của Steven Van Zandt, trước kia là một nhạc sĩ nhạc rock được chú ý vừa phải dưới cái tên "Little Steven", còn bây giờ thì là một diễn viên trong vai ông chủ dễ mến của một hộp đêm và đồng thời là thủ lĩnh mafia mang tên Silviotrong bộ

Những chỉ dẫn cho gia đình homeschooling

Lời người dịch: Tác giả bài viết là Chris và Ellen Baird; trong đó Christ là giáo sư đại học và theo Công giáo, do đó trong bài có một số quan điểm mang thiên hướng Công giáo, và tôi xin giữ nguyên nội dung đó của tác giả. Một số người đã hỏi về kinh nghiệm của chúng tôi với homeschooling, vì vậy chúng tôi nghĩ rằng chúng tôi nên tập hợp mọi kinh nghiệm của chúng tôi vào một chỗ và chia sẻ với độc
le-nam

Lê Nam

20/05/2023