Chúng ta đang sống trong Kỷ nguyên thông tin, đồng nghĩa với việc thông tin là một thứ quyền lực chi phối đời sống của chúng ta. Truyền thông, dù ở dạng nào: báo hình, báo giấy, báo điện tử… đều đang chi phối cách thức chúng ta nhận thức về thực tại đời sống và cách thức lựa chọn quyết định để giải quyết vấn đề. Quyền lực của báo chí càng lớn thì trách nhiệm của người làm báo càng nặng nề. Một người làm báo sẽ chỉ là một kẻ đưa tin, hay một kẻ tung tin, hay một người dựa trên các mảnh ghép thông tin, đặt ra vấn đề, để khiến người dân buộc phải quan tâm đến thời cuộc. Đó là vấn đề được đặt ra trong TV Series “The Newsroom”.
“The Newsroom” là một TV Series hoàn toàn nghiêm túc và dựa trên hiện thực. Không có những màn đâm chém bắn giết giật gân, không có những màn gây hài náo nhiệt, “The Newsroom” là bộ phim dành cho những ai muốn hiểu hơn về cách thức tư duy truy vấn sự thật với các sự kiện đang diễn ra, cho những ai muốn biết cách một thông tin được đẩy lên truyền thông như thế nào, những ai muốn tìm được sự khích lệ trong việc giữ sự chính trực của nghề báo.
Câu chuyện bắt đầu khi Will McAvoy phải trả lời phỏng vấn của các sinh viên, cùng với các nhà báo nổi tiếng khác. Will McAvoy là một trong số những MC được yêu thích hàng đầu, nhưng ông ta không bao giờ đưa ra chính kiến riêng mà chỉ né tránh vấn đề một cách khôn ngoan và duyên dáng. Thế nhưng, trong lần phỏng vấn này, Will đã ở trong một cơn khủng hoảng chán nản vì sự nhạt nhẽo của nghề báo. Khi bị chất vấn hỏi quan điểm thật sự của Will về nước Mỹ, trong cơn khủng hoảng, không rõ là có mất kiểm soát hay không, Will đã vạch trần tất cả các sự thật về nền dân chủ Mỹ trước toàn thể khán phòng và toàn thể khán giả (vì chương trình đang được tường thuật trực tiếp). Câu trả lời thật sự của một nhà báo chán nản vì trò diễn truyền thông đã làm chấn động báo giới và khán giả. Lúc này, Will Mc Avoy đã tự đẩy mình vào một bước ngoặt của sự nghiệp làm báo: hoặc tiếp tục nhạt nhẽo một cách duyên dáng, hoặc lao vào các vấn đề nóng của thời cuộc, đưa ra các thông tin chính đáng với nhiều góc nhìn khác nhau đến người dân? Thế rồi, một “team” làm báo mới chuyển đến với Nhà sản xuất tin tức thực địa Mackenzie McHale (bạn gái cũ của Will) và cậu nhà báo trẻ Jim Harper (một tay xử lý thông tin có tài hiếm có). Mackenzie và Jim đã thúc ép và khích lệ Will tận dụng mọi tài nay bấy lâu nay bị lãng quên để làm những bản tin hay và có ích trên truyền hình, bất chấp các áp lực về “rating”.
Bộ phim đặt ra vấn đề cốt lõi của nghề báo: Làm thế nào để có một bản tin trung thực? Để có một bản tin trung thực không phải chỉ là chộp giật tin tức đầu tiên, mà là tìm ra những nguyên nhân và hậu quả từ sự kiện. Điều đó đòi hỏi kỹ năng truy tìm dữ liệu từ nhiều hướng, kiểm tra độ chuẩn xác của dữ liệu, lắp ghép các mẩu thông tin, và một tinh thần không ngần ngại nói lên sự thật mặc kệ mọi lời đe dọa. Để có một bản tin như vậy, người làm báo cần rất nhiều tâm sức và trí tuệ. Cách làm báo đúng đắn ấy chính là lời tuyên chiến với toàn bộ thứ truyền thông rác rưởi đang chiếm lĩnh quyền lực thông tin. Will cùng với “Phòng tin tức” của mình không phải chỉ cùng nhau chống lại những người không muốn sự thật được phơi bày, mà còn phải đối mặt với những đồng nghiệp “báo lá cải” tìm kiếm danh tiếng và tiền bạc bằng vệc đầu độc người dân.
Khi xem TV Series này, tôi chợt nghĩ đến nghề làm báo ở Việt Nam. Đã lâu lắm rồi không còn những bài báo chứa đựng nhiều hàm lượng của sự thật từ các phóng viên điều tra hiện trường, cũng không còn những bài phân tích xác đáng dựa trên các nguồn dữ liệu đa dạng của các nhà bình luận sắc sảo. Tràn ngập trên các trang truyền thông là tin lá cải, tin giật gây, những bài báo thiếu tính chính xác, những bài báo bẻ cong sự thật để phục vụ lợi ích của các cá nhân hoặc nhóm cá nhân khá. Vẫn có những nhà báo chân chính, nhưng họ ẩn mình sống một cuộc đời trầm lặng vì quá chán nản, hoặc đang ngấm ngầm xây dựng một thế hệ nhà báo mới để chuẩn bị sau khi cơn bão rác rưởi này dần tan.
Tuy nhiên, dù thế nào, chúng ta cũng vẫn đang sống trong bãi rác thông tin, bị lôi kéo bởi các sóng truyền thông, bị kích động bởi những dòng cảm xúc đám đông, bị hấp dẫn bởi sự giật gân của thứ văn hóa tin tức ăn nhanh. Chúng ta có thể lựa chọn, hoặc thụ động để bị chết chìm trong bể thông tin, hoặc tỉnh táo để tự có phân tích cho mình bằng việc động não. Chúng ta đã có quá đủ các tin bài “hot”, quá đủ những cuộc cãi vã ầm ĩ trên truyền thông, quá đủ những bài chém gió không đủ cơ sở. Đã đến lúc, hoặc bạn trở thành một nhà báo trung thực, hoặc bạn trở thành một độc giả thông minh. Đừng bao giờ trở thành một người tiêu thụ thông tin thụ động để rồi hủy hoại tư duy mình bằng các bong bóng truyền thông.
Và đâu là một tin tức thực sự có chất lượng nội dung cao? Đó là một tin tức có đầy đủ bằng chứng và nêu rõ tình trạng của bằng chứng (đã được kiểm chứng hoặc chưa), bằng một giọng văn khách quan và thái độ không phán xét. Những tin tức này không hấp dẫn chúng ta, không kích thích chúng ta, mà khiến chúng ta phải động não, phải đặt ra nhiều câu hỏi. Và từ các câu hỏi ấy, ta có thể hiểu biết hơn về thời cuộc. Đây là loại tin tức chúng ta đang cần ở thời đại này. Những nhà báo viết những thông tin như vậy là người xứng đáng để nể trọng. Chúng ta thật sự sẽ tìm được tinh thần làm báo ấy trong từng tập của TV Series “The Newsroom”, cũng như tìm được những hình mẫu nhà báo chân chính trong bộ phim này.
Tô Lông
Good!